Չեռնոբիլի գոտու գայլերի մոտ քաղցկեղի նկատմամբ դիմադրողականություն է զարգացել
Չեռնոբիլի ատոմակայանի բացառման գոտում ապրող գայլերը կարող են օգնել մարդկանց պայքարել քաղցկեղի դեմ։ ԱՄՆ-ից գիտնականը պարզել է, որ ճառագայթման ազդեցության տակ այս կենդանիները ձեռք են բերել քաղցկեղի նկատմամբ դիմադրողականություն։
1986 թվականին Չեռնոբիլի ատոմակայանում տեղի ունեցած վթարից հետո բնակչությունը տարհանվել է աղտոտված տարածքից։ Մարդկանց բացակայության պայմաններում այնտեղ տիրեց վայրի բնությունը: Չնայած ճառագայթային աղտոտվածությանը, մոտավորապես 2600 քառակուսի կիլոմետր այս տարածքը առատ է տարբեր կենդանիներով՝ և՛ փոքր, և՛ ավելի մեծ, ինչպիսիք են՝ վայրի խոզը և գայլերը:
Գիտնականները չեն կարողացել օգտվել բնական լաբորատորիայից, որտեղ շատ էվոլյուցիոն գործընթացներ տեղի են ունենում ճառագայթման ավելացված չափաբաժինների ազդեցության տակ: Կենսաբաններ և այլ մասնագետներ ամբողջ աշխարհից բազմիցս աշխատել են Չեռնոբիլում՝ ուսումնասիրելով այդ գոտում տարբեր տեսակների և օրգանիզմների ռեակցիաները։
Այս հետազոտողներից մեկը էվոլյուցիոն կենսաբան և էկոտոքսիկոլոգ Կարա Լավն էր Փրինսթոնի համալսարանից (ԱՄՆ): Որպես գիտական հետազոտության առարկա նա ընտրել է Չեռնոբիլյան գայլերը։
2014-ին Լավը և նրա գործընկերներն այցելեցին բացառված գոտի՝ տեղական գայլերի վրա դոզաչափերով հատուկ GPS օձիքներ տեղադրելու և կենդանիներից արյուն վերցնելու համար: Այս օձիքները թույլ են տվել գիտնականներին իրական ժամանակում հետևել, թե որտեղ են գտնվում Չեռնոբիլյան գայլերը և ինչ մակարդակի ճառագայթման են ենթարկվում:
Պարզվել է, որ նրանք իրենց կյանքի ընթացքում օրական ստանում են 11,28 միլիրոէնտգեն կամ 110 միկրոսիվերտ։ Գիտնականներն ասում են, որ սա վեց անգամ գերազանցում է մարդկանց համար անվտանգ սահմանաչափը:
Հաշվի առնելով վերը նշված ցուցանիշները՝ հեշտ է հաշվարկել, որ գայլերի ստացած ճառագայթման տարեկան մակարդակը կազմում է մոտավորապես 0,04 սիվերտ։ Համեմատության համար՝ Roscosmos-ը տիեզերագնացների համար ճառագայթահարման անվտանգ չափորոշիչները համարում է տարեկան 0,5 սիվերտ, ուստի Չեռնոբիլում գրանցված արժեքներն այնքան էլ բարձր չեն, թեև գերազանցում են մարդկանց համար պաշտոնապես թույլատրելի արժեքները:
Ուսումնասիրելով գայլերի կենսանյութերը՝ ամերիկացի մի հետազոտող հայտնաբերեց տարբերություններ նրանց իմունային համակարգում՝ համեմատած նրանց գործընկերների հետ, որոնք ապրում էին բացառապես բացառման գոտուց դուրս: Փոփոխությունները նման են այն փոփոխություններին, որոնք հայտնաբերվել են քաղցկեղով հիվանդների մոտ, ովքեր ենթարկվում են ճառագայթային թերապիայի:
Գիտնականները նաև հայտնաբերել են գայլի գենոմի որոշակի հատվածներ, որոնք դիմադրողականություն են ապահովում քաղցկեղի ռիսկի գործոնների նկատմամբ: Լավը հուսով է, որ դա կհանգեցնի պաշտպանիչ մուտացիաների հայտնաբերմանը, որոնք մեծացնում են քաղցկեղից հետո ապրելու հնարավորությունները: