Ռիսկեր՝ համընդհանուր առողջապահական ապահովագրության ներդրման ճանապարհին
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Հայաստանում պարտադիր առողջապահական ապահովագրության համակարգի ներդրման հարցը վերջին տարիներին դարձել է հասարակական-քաղաքական ամենաակտուալ քննարկվող թեմաներից մեկը՝ անմիջականորեն առնչվելով երկրի սոցիալական քաղաքականության, առողջապահական ծառայությունների մատչելիության, հանրային առողջության բարեփոխումների և պետական կառավարման արդյունավետության հիմնարար հարցերին։
Նախ՝ պետք է արձանագրել, որ պարտադիր առողջապահական ապահովագրության համակարգի ներդրման հիմնական դրական կողմը առողջապահական ծառայությունների համընդհանուր հասանելիությունն ապահովելու և սոցիալական արդարության սկզբունքները կյանքի կոչելն է։ Մինչև այսօր Հայաստանի առողջապահական ոլորտում պահպանվում են լրջագույն անհավասարություններ՝ կապված բժշկական ծառայությունների մատչելիության և որակի հետ։
Վերլուծելով միջազգային փորձը՝ կարելի է նշել, որ պարտադիր առողջապահական ապահովագրության համակարգերի ներդրումը բազմաթիվ երկրներում նպաստել է ոչ միայն առողջապահական ծառայությունների հասանելիության, այլև դրանց որակի էական բարձրացմանը։ Այս համակարգը խթանում է նաև առողջապահական ծառայությունների ստանդարտացմանը, վերահսկողության և գնահատման մեխանիզմների ամրապնդմանը, ինչպես նաև առողջապահության ոլորտում մրցակցային միջավայրի ձևավորմանը, ինչի արդյունքում բնակչությանը մատուցվող ծառայությունների որակը զգալիորեն աճում է։
Սակայն ՊԱԱ ներդրման ճանապարհին կանգնած են մի շարք լրջագույն մարտահրավերներ ու ռիսկեր, որոնք անտեսելը կարող է հանգեցնել համակարգի արդյունավետության նվազմանը կամ նույնիսկ դրա ձախողմանը։ Առաջին հերթին՝ նշանակություն ունեն Հայաստանի տնտեսության կառուցվածքն ու առանձնահատկությունները, մասնավորապես աշխատաշուկայի մեծ ստվերայնությունը, հարկային մշակույթի թերզարգացած լինելը կարող են խոչընդոտել ապահովագրական վճարների արդյունավետ հավաքագրմանը։ Շատ քաղաքացիներ՝ հատկապես ինքնազբաղվածները, անհատ ձեռնարկատերերը կամ ժամանակավոր աշխատանք ունեցողները, կարող են խուսափել պարտադիր վճարումներից կամ փորձել շրջանցել համակարգը, ինչը կթուլացնի հիմնադրամի եկամուտների բազան և կխաթարի ռիսկերի հավասարաչափ բաշխման սկզբունքը։ Այս պայմաններում համակարգի ծանրաբեռնվածությունն ընկնում է հիմնականում աշխատող միջին խավի ու պաշտոնապես գրանցված աշխատողների վրա, ինչը կարող է առաջացնել սոցիալական լարվածություն և դժգոհություն։
Առողջապահական ծառայությունների որակի վերահսկման և արժանահավատության ապահովման հարցը ևս կենսական նշանակություն ունի։ Պարտադիր ապահովագրական համակարգի արդյունավետությունը մեծապես կախված է ոչ միայն ֆինանսական հոսքերի կառավարման որակից, այլև բժշկական ծառայությունների ստանդարտացման, վերահսկողության և հաշվետվողականության գործնական մեխանիզմների ներդրումից։ Առանց նման վերահսկողության կարող են իրականացվել այնպիսի գործառույթներ, որոնք ներառում են կեղծ հաշվետվություններ, չարաշահումներ, «թղթե» ծառայությունների մատուցում և անգամ կոռուպցիոն սխեմաներ, ինչը կխաթարի համակարգի նկատմամբ հանրային վստահությունը։
Եվս մեկ կարևոր հանգամանք վերաբերում է նման համակարգի ներդրման գործընթացում հասարակական մշակույթի, հանրային վստահության և հոգեբանության դերին։ Խորհրդային և հետխորհրդային տարիներին առողջապահության ոլորտում ձևավորվել են յուրահատուկ վարքային մոդելներ՝ շեշտը դնելով անձնական կապերի, ուղղակի կամ ոչ պաշտոնական վճարումների վրա։ Նոր պարտադիր ապահովագրական համակարգը իր հետ բերում է ոչ միայն օրենքների և նորմերի փոփոխություն, այլև հանրային մտածողության, առողջապահական մշակույթի և քաղաքացիների վարքագծի փոփոխության անհրաժեշտություն։
Առանց լայնամասշտաբ իրազեկման, հանրային կրթության, վստահության ամրապնդման և քաղաքացիների ակտիվ ներգրավման նման համակարգը կարող է բախվել դիմադրության, անվստահության, սխալ ընկալումների և նույնիսկ կանխամտածված շրջանցման փորձերի։
Տարոն Մարգարյանը կգործուղվի Մոսկվա
Հավանաբար ԱԱԾ աշխատողները գտել իշխանությանը լոյալ քահանաների, իրենց են դիմել, ինձ չեն դիմել. Տեր Նշա...
Գալյանը դեմ չէ, որ կառավարության նիստը սկսվի աղոթքով
Գեղարքունիքի մարզի գյուղերից մեկում 2 անչափահաս ծեծի են ենթարկել 38-ամյա տղամարդուն և նրա տղային
Փաշինյանը նոր խորհրդական ունի
44-օրյա պատերազմը սկսվել է երկու պատճառով․ Հայաստանի խորհրդարանի փոխնախագահ
Զախարովան Կալլասին և Կոսին համեմատել է վամպիրների հետ՝ Երևանի հետ հարաբերությունների մասին հայտարարո...
Պոլսո Հայոց Պատրիարքը չի հստակեցնում՝ դե՞մ է Կաթողիկոսի հեռացման պահանջին, թե ոչ
Հայտնի է՝ ով է սպանել Արմինե Մկրտումյանին․ մանրամասներ
Վիեննայում կայացել է Արարատ Միրզոյանի հանդիպումը ԵԱՀԿ ԺՀՄԻԳ տնօրենի հետ (տեսանյութ)