Գյուղատնտեսության ոլորտի պետական սուբսիդիաներ ստացող ինը անձինք որպես ենթակապալառու վարձել են Տիգրան Ավինյանի ընտանիքի ընկերությանը, իսկ Ավինյանը ղեկավարել է այդ ծրագիրը:
Դրանցից հինգին ընդհանուր առմամբ մոտ 620 հազար դոլար է հատկացվել ինտենսիվ մշակվող պտղատու այգիներ ստեղծելու համար։
Կառավարությունից ստացված միջոցների քանակով երկուսը զբաղեցրել են երկրորդ և երրորդ տեղերը։
Տիգրան Ավինյանը քաղաքական բարձունքների է հասել Հայաստանում 2018 թվականին տեղի ունեցած հակակառավարական լայնածավալ ցույցերի արդյունքում։
«Թավշյա հեղափոխությունը» վերջ դրեց Հանրապետական կուսակցության գրեթե 20-ամյա կառավարմանը՝ իշխանությունն անցավ «Քաղաքացիական պայմանագրին»։ Ավինյանը, որն այն ժամանակ ընդամենը 29 տարեկան էր, մեկ գիշերվա ընթացքում Երևանի ավագանու անդամից դարձավ փոխվարչապետ:
Ինչպես ցույց է տվել OCCRP-ի և մեր գործընկեր Սիվիլնեթի հետաքննությունը, մինչ Ավինյանի քաղաքական կարիերան ծաղկում էր, նրա ընտանիքի բիզնեսը նույնպես ծաղկում էր. նրանք փող էին աշխատում պետական ծրագրերից, որոնց վերահսկում էր պաշտոնյան:
Ավինյանը փոխվարչապետի պաշտոնը զբաղեցրել է 2018-2021 թվականներին։ Այս ընթացքում պետական փաստաթղթերից երևում է, որ գյուղատնտեսական ծրագրի ինը մասնակից որպես ենթակապալառու վարձել են Տիգրանի հիմնադրած «Իրիգեյթ» ՍՊԸ-ին, որն այն ժամանակ պատկանում էր նրա եղբորը:
Ծրագրի մասնակիցները՝ ընկերությունները և առնվազն մեկ ֆիզիկական անձ, ընդհանուր առմամբ մի քանի հարյուր հազար դոլար են ստացել՝ արտադրությունը մեծացնելու նպատակով այգիներ ստեղծելու համար։ Հայտնի չէ, թե ընդհանուր առմամբ որքան են վճարել «Իրիգեյթ» ՍՊԸ-ին։
Լրագրողները պայմանագրերի կնքման ժամանակ խախտումների մասին որևէ ապացույց չեն հայտնաբերել։ Մեկնաբանության համար հարցումներին արձագանքած շահառուներից երկուսն ասել են, որ ընտրել են «Իրիգեյթ»-ը աշխատանքի որակի պատճառով, իսկ մեկն ասել է, որ «Իրիգեյթ»-ն ընտրվել է «պատահականության սկզբունքով»: Ավինյանը, նրա հայրը, եղբայրը և «Իրիգեյթ» ՍՊԸ-ի ներկայացուցիչները չեն արձագանքել մեկնաբանությունների խնդրանքներին։
Կառավարությունը գլխավորելով՝ «Քաղաքացիական պայմանագրի» առաջնորդ, գործող վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը խոստացել էր ամրապնդել ժողովրդավարությունը և արմատախիլ անել կոռուպցիան։
Ավինյանին՝ որպես փոխվարչապետ, հանձնարարվել է համակարգել կառավարության ծրագրերը տնտեսական զարգացման, տեխնոլոգիաների և ենթակառուցվածքների ոլորտներում։ Նա նաև եղել է Հայաստանի պետական հետաքրքրությունների հիմնադրամի (ANIF) խորհրդի նախագահը, որը լուծարվել է 2024 թվականի օգոստոսին։
«Իրիգեյթ» ՍՊԸ-ի բիզնեսը, ըստ երևույթին, ծաղկել է Ավինյանի պաշտոնն ստանձնելուց հետո:
Դատելով ընկերության 2011-2023թթ. հաշվետվություններից, որոնք լրագրողները ստացել են Պետական եկամուտների կոմիտեից, Տիգրան Ավինյանի փոխվարչապետ դառնալուց հետո «Իրիգեյթի» հարկային մուծումները աճել են միջինը 12,5 անգամ։ Սա խոսում է այն մասին, որ ընկերությունը շատ ավելի մեծ եկամուտներ է ստացել։
Իր հիմնադրումից մինչև 2018 թվականը Irrigate-ը վճարել է ընդհանուր առմամբ 13,5 միլիոն դրամ (31,000 դոլար) հարկ՝ տարեկան միջինը 1,7 միլիոն դրամ (3,800 դոլար):
Սակայն 2019 թվականից մինչև 2023 թվականը Irrigate-ը վճարել է ավելի քան 106 միլիոն դրամ (240 հազար դոլար) հարկ՝ տարեկան միջինը 21 միլիոն (48 հազար դոլար): Հարկային նվազեցումները տարեկան աճել են, և 2023 թվականին կազմել են առավելագույնը 41 մլն դրամ ($106 հազար)։
Լրագրողները «Իրիգեյթի» ֆինանսների մասին այլ տեղեկություն չեն գտել։ Հայաստանի կառավարությունը հրապարակում է երկրի հազարավոր խոշոր հարկատուների ֆինանսական հաշվետվությունները, սակայն «Իրիգեյթ» ՍՊԸ-ն նրանցից չէ:
2023 թվականի հոկտեմբերին ավագանին Ավինյանին նշանակել է Երևանի քաղաքապետ։ Հայաստանի ընտրողների ռեգիստրի տվյալներով՝ պաշտոնյան գրանցված է իր եղբոր և հոր հետ նույն հասցեում, որը նաև «Իրիգեյթ» ՍՊԸ-ի կորպորատիվ հասցեն է։
«Իրիգեյթ» ՍՊԸ-ին քողարկված պետական աջակցություն
«Իրիգեյթ» ՍՊԸ-ն, որը Ավինյանը հիմնադրել է 2011 թվականին, մասնագիտացած է ոռոգման համակարգերի տեղադրման գործում։ Ընկերությունը նաև վարձակալում է գյուղատնտեսական հողատարածքներ և արտադրում է «Չիրուչամիչ» ապրանքանիշով չրերի նվեր տուփեր, որոնք վաճառվում են Երևանի խոշոր սուպերմարկետներում։
Ավինյանը եղել է ընկերության տնօրենն ու միակ բաժնետերը մինչև կառավարության կազմում ընդգրկվելը։ Շուտով` 2018 թվականի հունիսին, նա բոլոր բաժնետոմսերը փոխանցել է իր եղբորը՝ պլաստիկ վիրաբույժին, իսկ ընկերության ղեկավարումը՝ հորը։
Նույն տարում ավելի ուշ ընկերությունը հայտնվեց սկանդալի կենտրոնում, երբ OCCRP-ի գործընկեր «Հետք»-ը հայտնեց, որ «Իրիգեյթ» ՍՊԸ-ն կառավարությունից ստացել է 35000 դոլար՝ չրեր արտադրելու համար:
Ավինյանը դիմումը ներկայացրել է փետրվարին, երբ ղեկավարում էր ընկերությունը, և գումարը նրան հատկացվել էր հունիսին՝ փոխվարչապետ դառնալուց և գյուղատնտեսական ծրագրերի վերահսկումից հետո։ Պաշտոնյան հերքել է շահերի բախումը: Նա ասել է, որ ընտրության գրեթե բոլոր փուլերն ավարտվել են մինչ իր կառավարություն մտնելը։
OCCRP-ն և Սիվիլնեթը տեղեկացել են, որ «Իրիգեյթ» ՍՊԸ-ն գումար է վաստակել կառավարության նաև մեկ այլ ծրագրից, որը վերահսկել է անձամբ Ավինյանը:
Նախորդ կառավարության կողմից 2017 թվականին մեկնարկած ծրագիրը նպատակ ունի ստեղծել «ինտենսիվ» պտղատու այգիներ՝ ծառերի պտղաբերությունը բարձրացնելու նպատակով բարձր խտությամբ տնկման տարածքներ։
Սկզբում ծրագրով տրամադրվում էին միայն սուբսիդավորվող վարկեր, սակայն 2019 թվականին «Քաղաքացիական պայմանագիրը» ներմուծեց ուղղակի վճարումներ։
Այժմ դիմորդները կարող էին ստանալ այգի հիմնելու ընդհանուր ծախսերի մինչև 50 տոկոսը անմիջապես կառավարությունից: Այս ծրագրի շրջանակներում իշխանությունները մոտ երկու միլիարդ դրամ (4,4 միլիոն դոլարից մի փոքր ավելի) են տրամադրել 109 ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց։
Նրանց թվում չի եղել «Իրիգեյթ» ՍՊԸ-ն, սակայն, ըստ էկոնոմիկայի նախարարության տեղեկատվության, ընկերությունը որպես ենթակապալառու աշխատանքի է ընդունվել հինգ մասնակիցների կողմից։ Նրանք, ընդհանուր առմամբ, կառավարությունից ստացել են 305 մլն դրամ (մոտ 620 հազար դոլար) բալի, տանձի, դեղձի, ծիրանի այգիների համար։
Նախարարությունը հայտնել է, որ «Իրիգեյթ» ՍՊԸ-ին 29 հեկտարից մի փոքր ավելի է շնորհվել տնկման համար, սակայն չի հրապարակել, թե որքան է ընկերությանը վճարվել աշխատանքների համար՝ վկայակոչելով գաղտնիության սահմանափակումները:
«Իրիգեյթ» ՍՊԸ-ին վարձած ծրագրի հինգ մասնակիցներին բաժին է ընկնում կառավարության կողմից թողարկված ընդհանուր գումարի մոտ 15 տոկոսը։ Ստացված միջոցների քանակով նրանցից երկուսը զբաղեցնում են երկրորդ և երրորդ տեղերը՝ Noyland AM LLC-ն և Margets LLC-ն. նրանք ստացել են մոտ 200 հազարական դոլար։
«Մարգեց»-ի տնօրեն Արամ Մարգարյանն ասում է, որ «Իրիգեյթ»-ն ընտրել է «պատահականության սկզբունքով» մեկ տասնյակից ավելի նախապես հաստատված կապալառուներից: Նա, սակայն, չի նշել, թե որքան է վճարվել Irrigate-ին։
«Իրիգեյթ»-ին վարձած երկու այլ ընկերությունների խոսնակ Ռոբերտ Ազիզյանը Սիվիլնեթին ասել է, որ ընտրությունը պայմանավորված է աշխատանքի որակով:
«Ես սիրում եմ նրա կառուցած այգիները: Մյուս այգիներում հիմքերը փլվում են, ցանցերը պատռվում են»,- բացատրել է Ազիզյանը:
Մնացած ընկերությունները չեն պատասխանել մեկնաբանությունների հարցումներին:
Սուբսիդիաներ վարկերի համար
Ի սկզբանե ծրագրով նախատեսվում էր սուբսիդավորել այն վարկերի տոկոսադրույքները, որոնք ընկերությունները վերցրել էին այգիների համար (ընկերությունները վճարում էին երկու տոկոսից ոչ ավելի):
Էկոնոմիկայի նախարարության տվյալներով՝ այս պայմաններում 88 սուբսիդավորում ստացողներից չորսը դիմել են «Իրիգեյթ» ՍՊԸ-ին։
Գերատեսչությունում չեն հայտնել, թե դա ով է կամ ինչ գումարներ են տվել իշխանությունները։ Սակայն ընդգծել են, որ «Իրիգեյթ» ՍՊԸ-ին վարձել են 27,3 հեկտար այգի հիմնելու համար՝ այս ենթակապայմանագրերով։
Քանի որ յուրաքանչյուր այգի կարող է ստանալ միայն մեկ տեսակի սուբսիդիա, «Իրիգեյթ» ՍՊԸ-ի բոլոր պայմանագրերը, ամենայն հավանականությամբ, տարբեր գույքի համար են:
Որպես փոխվարչապետ Ավինյանը համակարգել է գյուղատնտեսության աջակցության ծրագրերը։ Ըստ կառավարության փաստաթղթերի՝ նա առնվազն մեկ հանդիպում է անցկացրել՝ 2019 թվականի մարտին, «ինտենսիվ» այգիների ստեղծման ծրագրի հետ կապված (նրա մասնակցությունը զուտ տեխնիկական է եղել)։
Տարոն Մարգարյանը կգործուղվի Մոսկվա
Հավանաբար ԱԱԾ աշխատողները գտել իշխանությանը լոյալ քահանաների, իրենց են դիմել, ինձ չեն դիմել. Տեր Նշա...
44-օրյա պատերազմը սկսվել է երկու պատճառով․ Հայաստանի խորհրդարանի փոխնախագահ
Բագրատ Սրբազանի խափանման միջոցը փոխելու միջնորդություն է ներկայացվել
Պոլսո Հայոց Պատրիարքը չի հստակեցնում՝ դե՞մ է Կաթողիկոսի հեռացման պահանջին, թե ոչ
«Ձեր ուսանողը չեմ, որ ինձ հարցեր տաք», «Պարտավոր եք դրսևորել պատշաճ վարքագիծ, ավել բան մի՛ ասեք»
Զախարովան Կալլասին և Կոսին համեմատել է վամպիրների հետ՝ Երևանի հետ հարաբերությունների մասին հայտարարո...
Սի Ծինփինը ներկայացրել է Չինաստանի դիրքորոշումը Ուկրաինայի հակամարտության խաղաղ կարգավորման վերաբերյ...
Այո’, թող Արթիկի ՔԿՀ պետի տեղակալը և ընտանիքը հետևություն անեն. Գալյանը՝ Զորական գյուղում պատանու ծե...
Հայտարարություն․ տարածքի անվտանգությամբ պայմանավորված՝ բեռնատարների մուտքը սահմանափակվում է