Ի՞նչ էր անում Հեյդար Ալիևը Նախիջևանում
Ի՞նչ էր անում Հեյդար Ալիևը Նախիջևանում (կարդալ նախորդ գրառման հետ միասին)։
1999թ. հոկտեմբերին Հեյդար Ալիևը Նախիջևանում ունեցած իր ելույթներից մեկում հետաքրքիր մանրամասներ է ներկայացրել 1990-1993թթ. շրջանում իր նախիջևանյան գործունեության մասին.
«Ես մի քանի անգամ Թուրքիա գնացի։ Արտասովոր բան էր, բայց Թուրքիայի այն ժամանակվա վարչապետ Սուլեյման Դեմիրելը որոշում ընդունեց 100 միլիոն դոլար ծավալով վարկ տրամադրել Նախիջևանին, որպեսզի դրանով պարեն գնվի և բերվի Նախիջևան։
Դա մեզ համար փրկություն էր։ Սակայն Ադրբեջանում այդ ժամանակ իշխանությունը գտնվում էր ԱԺՃԿ ձեռքերում։ Նրանց Նախիջևանում գտնվող ներկայացուցիչները սրան դեմ դուրս եկան։ Նրանք ինձ հարցնում էին, թե ինչպես և երբ եմ վերադարձնելու այդ վարկերը, արդյոք դա հետո Ադրբեջանի հաշվին եմ վերադարձնելու։ Ասեցի՝ եղբայր, քո ի՞նչ գործն է, քո փորն ինչո՞ւ է ցավում, թե մենք ինչպես ենք դա վերադարձնելու։
Ես գիտեի, որ դա վարկի անվան տակ տրվել է մեզ՝ որպես օգնություն։ Այլ կերպ չէր կարող լինել։ Դա հանդեպ մեզ Թուրքիայի վերաբերմունքի մի դրսևորում էր։ Արդբեջանի ղեկավարներն այն ժամանակ իմ մասին այստեղ-այնտեղ ինչեր ասես, որ չէին խոսում։ Ասում էին՝ Հեյդար Ալիևը քանդում է մեր պետականությունը, գնում է Թուրքիա, ինքնագլուխ վարկ վերցնում, ինքնագլուխ բաներ անում։
Հետո ես գնացի Իրան։ Գնալուցս առաջ բանակցեցինք, Իրանից էլեկտրաէներգայի գիծ քաշեցինք։ Դա էլ ծանր պայմաններում եղավ․․․
Ես գնացի Իրան, որ Նախիջևանի փրկության համար մի օգնություն ձեռք բերեմ։ Երբ գնացի այնտեղ, Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Թոֆիգ Գասիմովը Իրանին նոտա ուղարկեց, թե՝ դուք «խախտում եք պետական կարգը, Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետությունը չունի իրավասություն անկախ արտաքին քաղաքականություն վարելու։ Դուք նախագահական ինքնաթիռ եք ուղարկել Նախիջևան և Հեյդար Ալիևին տարել եք Թեհրան»։
Հենց հասա Իրան, երկրորդ օրը այդ նոտան ինձ ցույց տվեցին։ Զարմանք արտահայտեցի։ Ասեցին, որ թող նրանք գնան գրողի ծոցը, մենք լավ գիտենք մեր անելիքը, Նախիջևանում մեր եղբայրներն են ապրում»։
***
1991-1993թթ. Նախիջևանը, որպես փաստացի անկախ պետություն, փորձում էր կառուցել նոր և բուն Ադրբեջանից անկախ հարաբերություններ իր բոլոր հարևանների, այդ թվում Հայաստանի հետ (կարդալ նախորդ 2 գրառումների հետ միասին)։
Հատված Հեյդար Ալիևի` "Собеседник" թերթի թղթակցին տված հարցազրույցից: 10 օգոստոսի, 1993թ.:
-Но как же вам удалось избежать вооруженного конфликта с Арменией?
-У нас протяженность границ 300 километров. Я постоянно контактировал с руководством Армении. И мне удалось найти с ними общий язык. Нахчыванцы так и говорили: любой голод-холод вытерпим, только не воевать.