Ո՞ւր են գնում կենսաթոշակների գումարները
168.am-ը գրում է․
Երբ Հայաստանում ներդրվում էր կուտակային կենսաթոշակային համակարգը, նպատակը հետագայում այդ գումարները տնտեսական տարբեր, նաև խոշոր ծրագրերի մեջ ներդնելն էր և տնտեսական արդյունք ապահովելը։ Տարիներն անցնում են, սակայն այս նպատակն այդպես էլ չի իրականանում։ Իշխանություններն էլ ոչինչ չեն անում իրավիճակը շտկելու համար։
Այնինչ կենսաթոշակային ֆոնդերում բավական մեծ գումարներ են կուտակվել։
Խոսքն ավելի քան 2,3 մլրդ դոլարի մասին է։ Այդ գումարները վճարել են քաղաքացիներն իրենց աշխատավարձերից ու պետությունը՝ պետական բյուջեն։ Դրանք դուրս են եկել տնտեսությունից ու կուտակային կենսաթոշակային համակարգի միջոցով հավաքվել կենսաթոշակային ֆոնդերում։
Այս գումարների դուրսբերումը թե ինչքանո՞վ է վնասել տնտեսությանը, ոչ մեկը չի հաշվել։ Բայց որ վնասել է, միանշանակ է։ 2,3 միլիարդը մեծ գումար է մեր տնտեսության համար։
Ո՞ւր են գնում այդ գումարները, ի՞նչ են անում, շատերն այդպես էլ չգիտեն։
Մինչդեռ խոսքը հսկայական միջոցների մասին է, որոնք արդյունավետ օգտագործելու պարագայում կարող էին լուրջ աջակցություն լինել տնտեսության համար։
Խնդիրը ոչ թե ֆոնդերինն է, այլ իշխանությանը, որն այդպես էլ ոչինչ չի անում, որպեսզի այդ գումարները տնտեսությանը ծառայեն։ Տնտեսությանը ծառայեցնելու փոխարեն՝ կառավարությունը դրանց մի մասը պարտքով վերցնում է՝ բյուջեի դեֆիցիտը ֆինանսավորելու համար։ Փողը տալիս է ֆոնդերին, հետո պարտքով, բարձր տոկոսներով հետ է վերցնում։
Զարմանալի չէ, որ կենսաթոշակային ֆոնդերի գումարների մեծ մասը ներդրված են պետական պարտատոմսերի մեջ։
Խոսքը շուրջ 379 մլրդ դրամի մասին է։ Այսօրվա փոխարժեքով այն մոտենում է գրեթե 1 մլրդ դոլարի։
Այդքան գումար բարձր տոկոսներով կառավարությունը պարտք է ներգրավել ֆոնդերից։
Ֆոնդերի համար պետական պարտատոմսեր ձեռք բերելը միանգամայն նորմալ է, ապահովված ներդրում է, բայց ի՞նչ է մտածում կառավարությունը։ Այդ գումարները կարող էին շատ ավելի արդյունավետ օգտագործվել, տնտեսական ծրագրերի մեջ ներդրվել, եթե լինեին այդպիսի ծրագրեր։
Բայց Հայաստանում ո՞ւր են հեռանկարային, առավել ևս՝ խոշոր ծրագրեր, որպեսզի ներդրումներ արվեն։
Դեռ չենք խոսում ներդրումների անվտանգության մասին։ Ոչ մի խելքը գլխին ներդրող, լինի դրսի թե ներսի, գումարներ չի ներդնի մի միջավայրում, որտեղ անվտանգային տարրական երաշխիքներ չկան։
Խաթարել են՝ ինչպես երկրի, այնպես էլ՝ տնտեսության անվտանգությունը։ Իշխանություններն անկարող են երաշխավորել ներդրումների անվտանգությունը։
Պարզ չէ՞, որ այդ պայմաններում կենսաթոշակային ֆոնդերը պիտի խուսափեն իրենց գումարները տնտեսության մեջ ներդնելուց։ Դրա համար պետական պարտատոմսեր են գնում, ներդրելու այլ ապահով տեղ չկա։
Ֆոնդերի գումարների գրեթե 42 տոկոսը ներդրված են հենց պետական պարտատոմսերում։
Գումարների մի մասն էլ բանկերում ավանդ են դրել, գրեթե 480 մլն դոլարին համարժեք։ Իհարկե, մեծ մասը ներդրված են՝ որպես դրամային ավանդ։
Այսօր դրամային ավանդներն ավելի ձեռնտու են, տոկոսները բավական բարձր են։
Մինչև մեկ տարի ժամկետով ավանդների գինը հասնում է 9-10 տոկոսի, ինչը վատ տարբերակ չէ ֆոնդերի, բայց ոչ՝ տնտեսության համար։
Այդ գումարները վարկերի տեսքով հետագայում մտնում են շրջանառության մեջ, բայց անհամեմատ ավելի թանկացած։ Այնինչ՝ նպաստավոր պայմանների ու ծրագրերի առկայության դեպքում կարող էին վերածվել ուղղակի ներդրումների և շատ ավելի բարձր արդյունք տալ։
Մանրամասն՝ սկզբնաղբյուր կայքում։