ԵԱՏՄ-ից իրական օգուտները Երևանի եվրոպական ճանապարհի առանցքային խնդիրն են․ Մարկեդոնով

«Նոր 2025 թվականի սկզբով Երևանի և Մոսկվայի միջև ի հայտ եկան լրացուցիչ լուրջ տարընթերցումներ։ Հայաստանի կառավարությունը հավանություն է տվել օրինագծին, որը թույլ կտա երկրին սկսել Եվրամիությանն անդամակցելու գործընթացը։ Հունվարի 9-ին այս մասին պաշտոնապես հայտարարել է ՀՀ կառավարությունը։ ԵՄ երկրներից շատ մեկնաբաններ արդեն շտապել են Հայաստանի իշխանությունների գործողությունները որակել որպես եվրաինտեգրման և ռուսական ազդեցությունից հեռանալու առաջին քայլ։ Ռուսական մամուլում և առցանց տիրույթում, ընդհակառակը, խոսքեր հնչեցին Երևանի նախաձեռնության մասին՝ որպես Մոսկվայի հետ հարաբերություններում նոր «կարմիր գիծ»։

Ի՞նչ է սպասվում հետո: Հնարավո՞ր է արդյոք խոսել Հայաստանի վերջնական ընտրության մասին՝ հօգուտ Արևմուտքի։ Եվրամիությունը, իհարկե, ամբողջ Արևմուտքը չէ։ Ակտիվորեն քննարկվում է Երևանի եւ Վաշինգտոնի միջև Ռազմավարական գործընկերության համաձայնագրի ստորագրման հեռանկարը։ Հայաստանի իշխանությունները չեն հերքում այս տեղեկությունը, թեև չեն շտապում հաստատել։ Այնուամենայնիվ, հանրապետության արտաքին գործերի նախարարության ղեկավարը թափանցիկ ակնարկ է արել իրադարձությունների նման շրջադարձի հավանականության մասին։ Ավելին, ռուսական քաղաքական փորձագիտական հանրությունում եվրաինտեգրումը վաղուց ընկալվում է որպես յուրօրինակ օժանդակ միջոց «եվրաատլանտյան ընտանիք» տանող ճանապարհին։

Հիշեցնենք, որ 2017 թվականից Երևանի և Բրյուսելի միջև գործում է Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագիրը։ Այս մոդելն ընկալվում է որպես յուրօրինակ «երրորդ գիծ», եվրասիական և եվրոպական ինտեգրման տարածքում համակեցության հնարավորություն, բայց այս երկուսից առաջինի շեշտադրմամբ։ Սակայն այժմ խոսվում է երկրի՝ ԵՄ-ին անդամակցելու նախաձեռնության վերբերյալ օրինագծի հաստատման մասին։ Միևնույն ժամանակ, Նիկոլ Փաշինյանը, կարծես զգուշանալով ուռճացված սպասումներից (թեև ինչ կարող է լինել ավելին), հայտարարում է, որ այս գործընթացը դեռ «բառի ուղիղ իմաստով չի նշանակում Հայաստանի անդամակցություն Եվրամիությանը»։ Իհարկե, չի նշանակում, քանի որ բացի պաշտոնական Երևանի ջանքերից, անհրաժեշտ է նաև Բրյուսելի և եվրաինտեգրման ասոցիացիայի անդամ երկրների համաձայնությունը։

Փաշինյանն ասում է, որ «այս հարցի վերաբերյալ որոշում կարող է կայացվել միայն հանրաքվեի միջոցով»։ Ամենայն հավանականությամբ, Հայաստանի վարչապետը փորձում է փարատել Մոսկվայի դժգոհությունը։ Բայց դա նրա մոտ այնքան էլ համոզիչ չի ստացվում։ Ավելին, բազմաթիվ հարցերում՝ սկսած դատաիրավական բարեփոխումներից մինչև Ղարաբաղի հարցը, Փաշինյանը նախկինում ևս դիմել էր ժողովրդի կամքի դրսևորմանը, բայց հետո հրաժարվել էր օգտագործել այս ձևաչափը՝ կառավարության այս կամ այն որոշումը հաստատելու համար։

Ընդ որում, Ռուսաստանի ներկայացուցիչները դեռ զգուշավոր են արձագանքում։ Այնպիսի բանախոսներ, ինչպիսիք են նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը կամ ՌԴ փոխվարչապետ Ալեքսեյ Օվերչուկը, խոսում են ԵՄ-ին և ԵԱՏՄ-ին միաժամանակյա մասնակցության անհամատեղելիության մասին։ Չմոռանալով նշել, որ Երևանն ունի ցանկացած «ինքնիշխան ընտրության» իրավունք։ Եվ այստեղ մի կարևոր պահ կա։ Հայաստանի ղեկավարությունն արդեն մի քանի տարի է, ինչ կոշտ քննադատության է ենթարկում ՀԱՊԿ-ին (թեև վերջակետ չի դնում՝ այս կազմակերպությունից դուրս գալու տեսքով)։ Բայց ԵԱՏՄ-ի վերաբերյալ քննադատությունը շատ ավելի քիչ է, եթե այն ընդհանրապես կա։ 2025 թվականի նոր տարվա սկզբին Երևանն այս ասոցիացիայի նախագահությունը կհանձնի Մինսկին։ Բայց իր նախագահության մեկ տարվա ընթացքում հայկական կողմը չի փորձել եվրասիական ինտեգրացիոն կառույցում կատարել ԵՄ «տրոյական ձիու» դերը»,- գրել է Սերգեյ Մարկեդոնովը։