Ադրբեջանցիները պատրաստվում են մզկիթի վերածել Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցին. ճարտարապետ
Ադրբեջանցիները պատրաստվում են մզկիթի վերածել Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցին: Այս մասին NEWS.am-ի հետ զրույցում ասաց ճարտարապետ Արտակ Ղուլյանը:
«Ադրբեջանցիները Շուշիի Սուրբ Ղազանչեցոց եկեղեցու գմբեթը մինչեւ հանելը ասել էին, որ իբր դա եղել է ռուսական, այդ թվում նաեւ Կանաչ ժամը, որը արդեն հանել են: Բայց պատմականորեն անհերքելի վկայություն կա, որ Ղազանչեցոցի վեղարը եղել է այնպիսին, ինչպիսին մինչեւ հանելն էր, ճարտարապետորն նախագծված, հայերեն արձանագրություններով եւ այլն: Ես հետեւում են, թե ինչ են փորձում անել Ղազանչեցոցի հետ եւ կարող եմ ասել, որ իրենք կեղծ գիտական ինչ-որ հիմքեր են հորինում: Նախ, ինձ թվում է, որ Շուշիում եւ Լաչինում իրենք չեն, այլ ինչ-որ թուրքական շինարարական կազմակերպություններ են, եւ ամեն կերպ հայազրկում են եկեղեցին, նամանավանդ, որ Շուշին հռչակել են մշակութային քաղաք: Թուրքերը մեծ փորձ ունեն բյուզանդական եկեղեցիները թուրքացնել, դրա օրինակն է Սուրբ Սոֆիան: Նախ «բյուզանդականացնում» են գմբեթի տանիքածածկը՝ բյուզանդական տաճարներից սերված «օսմանյան» ոճի մզկիթներին բնորոշ ճարտարապետական կերպար ստանալու նպատակով:
Ես ենթադրում եմ, որ դրանով իրենք հիմք են նախապատրաստում որ Սուրբ Ղազանչեցոցը մզկիթ դարձնելու համար՝ մեծ ապտակ հասնելով մեզ: Մզկիթները այդպես խիստ ճարտարապետական կառուցվածք չունեն, միակ իրենց պահանջը, որ դեպի Մեքքա ուղղված մի խոռոչ լինի»,- ասաց նա:
Ճարտարապետը կարծում է, որ ինչ էլ անեն, ամեն դեպքում Սուրբ Ղազանչեցոցի հայկականությունը մնալու է, չեն կարողանալու թաքցնել:
«Օրինակ Լաչինում իրենք համայնապատկերներ են նկարել, բայց անընդհատ խուսափում են եկեղեցին ցույց տալ, եւ այնպիսի տպավորություն է, որ չկա այդ եկեղեցին, որովհետեւ ոնց էլ նկարում են, եկեղեցին չի երեւում, եւ դրա հիման վրա ենթադրում եմ, որ Լաչինի եկեղեցին էլ են փորձում մզկիթի վերածել»,- ասաց նա:
Ճարտարապետը կարծում է, որ եթե Շուշի Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցին թեկուզ ձեւափոխված կպապահնվի, սակայն Արցախի օկուպացված վայրերում կան վանքեր ու եկեղեցիներ, որոնց ճակատագիրն անհայտ է, դրանցից են՝ Թալիշի մոտ Հոռեկավանքը եւ Եղիշե Առաքյալի վանքը:
Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցին կառուցվել է 1868-1887 թվականներին:
Արցախյան պատերազմի ընթացքում եկեղեցին հակամարտող կողմերի համար կարևոր նշանակություն ուներ։ Հայկական կողմի համար այն հանդիսանում էր խորհրդանիշ, իսկ ադրբեջանական զինված ուժերի համար՝ Գրադ հրթիռային համալիրների հրթիռների պահեստ։ Շուշիի ազատագրման ռազմական գործողությունից հետո այնտեղ այցելեցին Արցախի ռազմաքաղաքական և հոգևոր ղեկավարությունը։ Ավերված գմբեթը վերականգնվեց 1998 թվականին։
Արցախյան երկրորդ պատերազմի ժամանակ՝ 2020 թվականի հոկտեմբերի 8-ին, Ադրբեջանի ռազմաօդային ուժերի կողմից հրթիռակոծվել է, վնասվել է եկեղեցու գմբեթը: