Վերջին զրույցից հասկացա, որ շատ լուրջ փոխհրաձգության մեջ էին, մենակ հասցրեցի ասել, որ պինդ լինեն, ասեց. «Դուք էլ պապ ջան».Վարդան Ամալյանի սխրանքի ուղին (տեսանյութ)
Վերջին զրույցը շատ կարճ տեւեց, հասկացա, որ շատ լուրջ փոխհրաձգության մեջ էին, մենակ հասցրեցի ասել, որ պինդ լինեն, ասեց. «Դուք էլ պապ ջան».Վարդան Ամալյանի սխրանքի ուղղին
«Իրավունք TV»-ի տաղավարում զրուցել ենք երգահան Դավիթ Ամալյանի հետ, ով հայրենիքին տվեց իր ամենաթանկին` որդուն, հերոս ՎԱՐԴԱՆ ԱՄԱԼՅԱՆԻՆ: Վարդանը (ով պայքարել պատերազմի ողջ ընթացքում` անմահացել է պատերազմի 42-րդ օրը` դիպուկահարի կրակոցից), եւ մեր մյուս հերոսները անմահացան հանուն մեր այսօրվա, հանուն մեր լինելիության:
Վարդանի կյանքի 19 ակնթարթների, նրա կիսատ մնացած երազանքների մասին պատմեց հերոսի հայրը` Դավիթ Ամալյանը.
Ես պատիվ ունեցա Վարդանի 19 տարիների կենսագրության հայրը լինեմ
- Շատ բարդ է խոսել, որովհետեւ ինձ համար Վարդանի մանկությունը, պատանեկությունը բառացիորեն վերածվեց ակնթարթի: Բոլոր հիշողությունները, արժեքները, ինչ իրենից հիշում եմ այս պահին, դրանք ակնթարթներ են: Խոսել մի բանի մասին, որով ապրել ես, ապրում ես, դժվար է մեկնաբանել:
Ասեմ ուրախ եմ` սխալ մեկնաբանության տեղիք կտա, բայց հպարտ եմ, որ Վարդանը մեր տանը ծնվեց, որովհետեւ նա իր անհատականությամբ շատ էր տարբերվում: Եվ ինձ բաժին ընկավ Վարդանի հայրը լինել: Վարդանն իր ստեղծագործությունների մեջ էլ ֆիքսել էր, որ ինքը 19 կյանք է ապրել, եւ հիմա գնում է 20-րդին: Ես պատիվ ունեցա իր 19 տարիների կենսագրության հայրը լինեմ:
- Կառանձնացնե՞ք այն հատկանիշները, որոնք լավագույնս են բնորոշում Վարդանին:
- Երկու եղբայր ահավոր հետաքրիր հակասական կերպարներ են: Մեր տանը այնքան հետաքրքիր է` բոլորս փորձում ենք հանուն կողքինի ցավը մի տեսակ զուսպ տանել կորուստը: Արմանս զուսպ է տանում, որ ես, կինս ու քույրս վատ չզգանք: Քույրս զուսպ է տանում, որ ես, Արմանը, Արմինեն վատ չզգանք: Փորձում ենք մեկս մյուսին խնայել:
Երբեմն էլ, մենակ մնալով, մտովի պատկերացնում եմ, թե Վարդանիս հետ եմ խոսում, ու այդ ժամանակ էլ եմ ինձ զուսպ պահում, որ Վարդանը ծանր չտանի: Որ ինքն էլ պինդ մնա, որովհետեւ այնտեղ էլ է երեւի պնդություն պետք:
«Պապ, էդ մահվան վախ ասած երեւույթին հանդիպեցի, հետը կարողացա լեզու գտնել»
- Ի՞նչ հետաքրքիր դրվագ կհիշեք Վարդանի մանկությունից, որի մասին հիշելիս ակամայից ժպտում եք:
-Չեմ կարող, Վարդանի հետ ուրախության բազում դրվագներ ենք ունեցել, բայց որեւէ դրվագ առանձնացնել, հիշել, պատմել, կներեք չեմ կարող: Մի դրվագ կառանձնացնեմ, դեռ երկու տարեկան էր` Եռաբլուր այցելության ժամանակ ասեց. «Պապ, հոպարները խոսում են` մենք չենք լսում»: Վարդանի հետ կապված շատ դրվագներ կան թե՛ ուրախ, թե՛ խոհափիլիսոփայական, բայց այս պահին որեւէ դրվագով առանձնացնել իր կենսագրությունը չեմ կարող: Չեմ կարող հիշել, թե ոնց ոնց եմ առաջին անգամ իրեն զենքին ծանոթացրել, Վարդանս հրաշալի կրակում էր: Շատ փոքր ժամանակ, երբ ձեռքին հրացան ընկավ կրակեց ու կպավ... ինձ թվաց պատահականություն էր, բայց երկրորդ, երրորդ, չորրորդ անգամ հասկացա, որ Վաչդանս ֆենոմենալ կրակող էր, երբեք չէր վրիպում: Եվ պատահական չէր, որ հրամանատարներն ասում էին չկար հետեւակային այնպիսի զինատեսակ, որից Վարդանը չկարողանար կրակել:
-Վարդանի՞ց տեղեկացաք պատերազմի մասին:
-Պատերազմը սկսվելու օրվանից երկու օր ես Վարդանին չզանգեցի ուղղակի, մերոնց էլ չթողեցի զանգեն` ասեցի, որ իրենք ռեզերվային զորամաս են, իրենց հաստատ չեն տանի: Քաջ գիտակցելով, որ առաջինը իրենց կտանեն: Երկրորդ-երրորդ օրը Վարդանս զանգեց, ասեց պապ ջան, նորմալա, բունկերում ենք: Վարդանս միշտ մեզ հանգստացնում էր, անգամ մի անգամ ասեց. «Պապ, էդ մահվան վախ ասած երեւույթին հանդիպեցի, հետը կարողացա լեզու գտնել, հիմա ինքը իմ թիկունքումա, ոչինչ չի լինի պապ ջան«:
-Ի՞նչ են պատմում Վարդանի ծառայակիցները Վարդանի սխրանքների մասին:
-Պատմում են իր անվախության, անտարբերության մասին, ասում են, որ երբ հրթիռներն ընկնում էին ինքը իր համար հանգիստ նստում էր, իսկ երբ ասում էին պառկի պատասխանում էր, որ լինելու բանը կլինի:
Այսօր միակ համակարգը, որը մնացել է եւ որը կոչվում է պետություն` սահմանում կանգնած զինվորն է
-Կհիշե՞ք Ձեր վերջին զրույցը:
-Վերջին զրույցը շատ կարճ տեւեց, հասկացա, որ շատ լուրջ փոխհրաձգության մեջ էին: Մենակ հասցրեցի ասել, որ պինդ լինեն, ասեց. «Դուք էլ պապ ջան»: Վարդանս` դիպուկահարի կրակոցից է զոհվել 42-րդ օրը: 41 օր ճակատագիրը ժպտացել է որդուս.., ավելին ինֆորմացիայի չեմ տիրապետում, անկեղծ ասած չեմ էլ ուզում տիրապետեմ: Ցավս երբեք չեմ կարող գերազատել մյուս ծնողների ցավից:
-Հաճա՞խ եք զրուցում մեր հերոսի հետ:
-Իհարկե զրուցում եմ, բայց մի անգամ իր հոգեհանգստի առավոտը կոնկրետ իր ձայնը լսել ու զրուցել եմ: Վարդանս ինձ ուղղակի ուժ տվեց, հանգստացրեց, խոսեց, ասեց. «Պապ ջան, ուժեղա պետք լինել, մենք դեռ շատ բան ունենք անելու»: Ասեց. «Պապ, ինձ խփողին խփեցին, բայց ինքը կարգին տղայա` ստեղ ընկերներ ենք»:
Վերջում ամփոփելով խոսքը հերոսի հայրը ասաց.
-Այսօր միակ համակարգը, որը մնացել է եւ որը կոչվում է պետություն` սահմանում կանգնած զինվորն է եւ էդ զինվորի թիկունքին կանգնած հրամանատարը: Ինձ համար ուրիշ պետություն էս պահին չկա, եւ ով որ բանակի վրա քար է նետում ինձ համար դավաճան է: