Ինչ է Սաուդյան Արաբիան ուզում Քաթարից. պատերազմ, թե՞ խաղաղություն

Մեր տարածաշրջանում, մեր քթի տակ հերթական սուր զարգացումներն են ընթանում, որին ներգրավվածեն մեր չորս հարեւաններից երկուսը՝ Իրանը եւ Թուրքիան: Իհարկե, հայաստանյան հասարակությանը, բարոյալքված հասարակությանը Սաուդյան Արաբիա-Իրան փոխհարաբերությունները չեն հետաքրքրվում, բայց դա դեռ չի նշանակում, որ նոր զարգացումները չեն ազդելու մեր երկրի վրա ուղակի կամ անուղակի իմաստով:

Այսպիսով, ի՞նչ է ուզում Սաուդյան Արաբիան Քաթարից, եւ ինչու են այս երկրիկողքին կանգնել Իրանը եւ Թուրքիան կամ իսկապես Սաուդյան Արաբիային այս հարցում ԱՄՆ-ն աջակցում է, թե՞ ոչ:

Հիշեցնենք, որ վերջին օրերին Սաուդյան Արաբիան, որից հետո նաեւ Եգիպտոսը, Բահրեյնը, Արաբական Միացյալ Էմիրությունները, Եմենը եւ Լիբիան խզել են դիվանագիտական հարաբերությունները Քաթարի հետ: Այս երկրները Քաթարին մեղադրում են ահաբեկչական խմբավորումներին աջակցելու մեջ:   

Ուշադրության է արժանի այն փաստը, որ մոտ երկու շաբաթ առաջ Քաթարի էմիր Թամիմ ալ Թանին խոսել էր Սաուդյան Արաբիայից դեսպանին հետ կանչելու եւ Իրանի հետ հարաբերությունները կարգավորելու մտադրության մասին։ Էմիրի այս մտադրությունը, մեղմ ասած, դուր չի եկել Սաուդյան Արաբիայի թագավորական ընտանիքին: Եւ հիմա, նրանք առիթ կամ պատրվակ են գտել Քաթարին ճնշելու համար: 

Քաթարը պարզաբանել էր, թե հաքերներն են նման լուրեր տարածել, եւ որ էմիրը նման մտադրություններ չունի, բայց Սաուդյան Արաբիային այս փաստարկը համոզիչ չէր թվացել: 

Սաուդյան Արաբիան ոչ միայն դիվանագիտական հարաբերությունները խզել է այս փոքրիկ,բայց նավթով հարուստ երկրի հետ, այլ նաեւ փակել է իր սահմանները՝ խզելով ցամաքային, ծովային եւ օդային կապը Քաթարի հետ։

Հիմա էլկարծիքներ կան, որ Սաուդյան Արաբիան այսքանով չի բավարարվի եւկփորձի գրավել Քաթարը, այնպես, ինչպեսժամանակին Իրաքը գրավեց Քուվեյթը: Ի տարբերություն Սադամ Հուսեյնի, որը Քուվեյթը հայտարարեց իր երկրի մի մասը,Սաուդյան Արաբիան ցանկանում է Քաթարում խամաճիկային իշխանություն հաստատել: Իրանը եւ Թուրքիան հայտարարել են, թե ամեն կերպ կաջակցեն Քաթարին: Ավելին, թե Թուրքիան, թե Իրանը մտադիր են ապահովել նաեւ Քաթարի անվտանգությունը: Վերջին օրերին Իրանի եւ Թուրքիայի միջեւ ինտենսիվ քննարկումներ են ընթանում: Քաթարի ճգնաժամը մոտեցրեց այս երկրներին, որոնք մի կողմ են դրել այլ հարցերում ունեցած տարակարծությունները:

Իրանը արդեն իսկ հայտարարելէ, որ իր օդային տարածքը տրամադրում է Քաթարին թռիչքներ իրականացնելու համար եւ մտադիր է պարենի մատակարարման հարցերում օգնել այդ երկրին, իսկ Թուրքիան վավերացրել է դեռ մոտ տասը տարի առաջ կնքված համաձայնագիրը եւ պատրաստ է զորախումբ ուղարկել այս փոքրիկ երկիր:

Ի դեպ, երեկ՝ հունիսի 7-ին Իրանում տեղի ունեցածահաբեկչական գործողության ետեւում, իստ պաշտոնական Թեհրանի կանգնած է հենց Սաուդյան Արաբիան: Ավելորդ չէ հիշեցնել, որ ոչ հեռու անցյալում Սաուդյան Արաբիան Իրանին հարվածելու համար ռազմական գործողություն սկսեց Եմենի իրանամետ իշխանությունների դեմ:

Քաթարը թեեւ փոքր տարած է զբաղեցնում եւ ունի ոչ մեծաթիվ բնակչություն, բայց զերծ է ազգային-կրոնական լարվածությունից: Ավելին, ունի իշխանական կուռ համակարգ: Այս ամենը զայրացնում է Սաուդյան Արաբիային, որը ցանկանում է իր ազդեցության գոտում տեսնել գազի հսկայական պաշարներ ունեցող այս երկրին: 

Քաթարն իրականացնում է ինքնուրույն արտաքին քաղաքականություն եւ ունենալով անվտանգության անչափ բարձր մակարդակ վարում է ազատ արտաքին քաղաքականություն: Հիմա սունիական աշխարհը՝ Սաուդյան Արաբիայի գլխավորութթյամբ որոշել էպատժել Քաթարին, որը համարձակվել էլավ հարաբերություններ հաստատել ոչ միայն աշխարհիկ Թուրքիայի, այլ շիա Իրանի հետ:

Սաուդյան Արաբիային նյարդայնացնում է նաեւ այն հանգամանքը, որ ի տարբերություն Քաթարի, իրենց եւ ԱՄԷ-ի քաղաքական համակարգը եւ տնտեսությունը անհավասարակշիռ է:  

Այս լարվածության համապատկերում շահում են նավթի վաճառքով զբաղվող երկրները: Մեկ օրում նավթի գներն աճեցին մոտ մեկ տոկոսով: Այս փաստը որոշ տնտեսագետների հուշում է, որ այս լարվածությունւ Սաուդյան Արաբիան առաջացրել է նաեւ նավթի գները վեր հանելու համար: 

Իրականում փորձագիտական շրջանակներում իշխում է այն կարծիքը, որ այս ամենի ետեւում կանգնած է ԱՄՆ-ի մտադրությունը ստեղծել արաբական ՆԱՏՕ՝ ընդդեմ Իրանի, որի ազդեցությունը տարածաշրջանում գնալով ուժգնանում է: Այսուհանդերձ, չնայած արաբական երկրներում գերիշխում է սունիականությունը, այսուհանդերձ տարակարժություններն այնքան շատ են, որ այս ծրագիրը, հազիվ թե, իրականություն դառնա: Միեւնույն ժամանակ պարզ է, որ որոշ երկրներ ցանկանում են ուրիշի,այս դեպքում արաբական երկրների ձեռքով հարվածներ հասցնել Իրանին:Ցավալի է, բայց փաստ, որ ահաբեկիչներին ամենամեծ ֆինանսական աջակցություն տրամադրող երկրում՝ Սաուդյան Արաբիայում ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը տարածաշրջանի թիվ մեկ խնդիրը համարեց Իրանը:

Այժմ իրավիճակն այնքան լարված է, որ հնարավոր են ցանկացած զարգացումներ, բայց հավի առնելով Թուրքիայի եւ Իրանի պահվածքը, առայժն ուղիղ հարձակումը Քաթարի վրա կարելի է բացառել, բայց ոչ պակաս վտանգավոր է երկարատեւ ճգնաժամը, որից հաստատ օգտվելու են տարատեսակ ահաբեկչական խմբավորումները:

Մնում է հուսալ, որ աշխարհը վերջապես կհասկանա, որ ութսուն միլիոնանոց, եւ հսկայական տարածք եւ ներուժ ունեցող Իրանը ոչ Սիրիա է, ոչ Իրաք, եւ ոչ էլԼիբիա, եւ նրա հետ չի կարելի վարվել նույն մեթոդներու եւ եղանակներով: Իրականում նույն արաբական կամ մահմեդական աշխարհը պետք է միավորվի ոչ թե Իրանի, այլ այն երկրի եւ երկրների դեմ, որոնք ցանկանում են մյուս երկրներում տեսնել խամաճիկային իշխանություն, ղեկավարել բոլորին նույն սեղանից եւ մինչ այժմ սնել են տարատեսակ ահաբեկիչներին: Իհարկե, խոսքը Սաուդյան Արաբիայի մասին է:

Վարդան Մխիթարյան

Top-News.am