Այսօր՝ 29 մարտի 2024թ., 00:00
Նյարդաբանները ուղեղում մի մեխանիզմ են հայտնաբերել, որը վերահսկում է երաժշտության տակ պարելու ցանկությունը ԱՄՆ առաջին տիկինը երեխաների համար գիրք է գրել իր կատվի մասին Եվրոպայում 11-ից 15 տարեկան գրեթե յուրաքանչյուր վեցերորդ երեխան կիբերհարձակման է ենթարկվում ԱՄՆ-ն 2024 թ. 228 մլն դոլար է հատկացրել Բալթյան երկրներին պաշտպանության համար Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Ապացույցներ են ձեռք բերվել, որ «Կրոկուս Սիթի Հոլ»-ի ահաբեկիչները կապ ունեն ուկրաինացի ազգայնականների հետ. ՌԴ Քննչական կոմիտե Կոռուպցիան այսօր իր սարդոստայնով տարածված է ամեն տեղ Երևանում թալանել են հայտնի «Զիգզագ» խանութը. հափշտակել են 5 մլն 500 հազար դրամի բջջային հեռախոս Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Հայաստանն աշխարհի աչքի առաջ վերածվում է Արևմուտքի վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի. Զախարովա ԼՂՀ-ն «լուծարելու» փաստաթուղթն անօրինական էր, բայց դա հայրենակիցներին փրկելու միակ միջոցն էր․ Շահրամանյան Մանիպուլյացիա․ Կառավարությունը հարկատուների գումարները տվեց «Վեոլիա Ջուր»-ին, որ հարկատուների համար ջուրը չթանկանա Մեծ Պահք. Ավագ հինգշաբթի. Արարիչը ստեղծեց ձկներին ու թռչուններին ՀՀ-ն 300 հազար դոլարի օգնություն կտրամադրի Ճապոնիային երկրաշարժից տուժածների հումանիտար կարիքների բավարարման համար Հայկ Մարությանը կուսակցություն է հիմնում Արցախը երբևէ Հայաստանի համար վտանգ չի եղել, դա մանիպուլյացիա է իշխանությունը պահելու համար. Արցախի ԱԺ պատգամավորը՝ Փաշինյանի հայտարարության մասին Ցելոֆանե տոպրակները չհանվեցին, այլ թանկացան. Նիկոլ Փաշինյանը խաբել է. մաս 190 ՔՊ-ականներն այլեւս առաջվանը չեն. նրանց սիրտը վախ է ընկել 92 մլն եվրո․ կառավարությունը դարձյալ վարկ է վերցնում Որքան են վճարել Հրաչուհի Ութմազյանին ու Համլետ Առաքելյանին՝ «Օսկար» մրցանակաբաշխությունը մեկնաբանելու համար Տավուշի հարցով իշխանությունը պահեստային տարբերակներ է նախատեսել Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովում քաոս է ՔԿ-ն մտել է դատարան և Մանվել Գրիգորյանի դատավոր դստերը օգնականի վերաբերյալ հարցեր է տվել Սեփական կամքով որոշել է հանձնել Տավուշի բնակավայրերը ՆԳ նախարարը քաղաքական լուրջ վրիպում է թույլ տվել Գուրգեն Արսենյանը ՔՊ-ից նեղացած է 15-օրյա ժամկետում տուգանքը վճարելու դեպքում կկիրառվի 30 տոկոսի նվազեցում. ՆԳՆ Զույգերը, որոնք միասին ալկոհոլ են խմում, ավելի երկար են ապրում միասին Ցուցարարները գոմաղբ են թափել ամերիկացի պաշտոնյաների տների մոտ Պեսկովը պատմել է «Крокус»-ում տեղի ունեցած ահաբեկչությունից հետո Պուտինի անցկացրած անքուն գիշերվա մասին «Լյուկի կափարիչ» փոխելը՝ լուրի թեմա․ Քաղաքացիները ծաղրում են թաղապետարանին Արթուր Աբրահամ․ Պապա ջան, ես քեզ միշտ կկարոտեմ, կհանդիպենք մյուս կյանքում Պատվավոր հյուպատոսների տրանսպորտային միջոցներին հատկացվելու են «H» տառը պարունակող կարմիր հիմնագույնի համարանիշեր Օրվա խորհուրդ Փաշինյանը զարմացել է, որ ժողովուրդն այսքան տարի իրենց հանդուրժում է. «Հրապարակ» Սրանք անցան պլան Բ-ին. Գառնիկ Դանիելյան ՀՀ-ԵՄ-ԱՄՆ հանդիպումը որևէ երրորդ կողմի դեմ ուղղված չէ և չէր էլ կարող լինել. ՀՀ ԱԳՆ-ն՝ Ադրբեջանի հայտարարություններին «Ամիօ բանկ»-ը վերաբրենդավորումից հետո լծվել է ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց հարկադիր սնանկացման գործընթացին Օրենքի խախտմամբ աշխատանքից ազատվածներին նախարարությունները 436 մլն դրամ հարկադիր պարապուրդի գումար են վճարել Վարդենյաց լեռնանցքը փակ է կցորդիչով բեռնատարների համար, դժվարանցանելի՝ մյուս տեսակի տրանսպորտային միջոցների Ոսկերչության ոլորտի կասկածելի աճը շարունակում է «բարձր տնտեսական աճ» ապահովել Զախարովան՝ Ուկրաինային ադրբեջանական զենք մատակարարելու մասին՝ նման տեղեկությունները մանրակրկիտ ստուգվում են Իշխանությունների՝ ամեն ինչ օպտիմալացնելու ու կրճատելու սեւեռումը հասել է Դիլիջան Տարածքներ զիջելը դե ֆակտո տարածքային փոփոխությունների է հանգեցնում․ Գևորգ Դանիելյան Մահացել է Արարատ Զուրաբյանի դուստրը Ինչու չի կազմակերպվել Վրաստանի վարչապետի հանդիպումը Կաթողիկոսի հետ Նախկին ԱԱԾ-ականները՝ Զվարթնոցից ռուս սահմանապահներին հանելու մասին «Ճակատագրական չաթը». ինչո՞ւ են հրաժարական տվել 4 դատավորները Թալիբները նախատեսում են քարկոծելով մահապատժի ենթարկել կանանց դավաճանության համար Հետազոտողները վերծանել են ացտեկների տեքստերը, որոնք պատմում են մայրաքաղաքի հիմնադրման և իսպանացիների ներխուժման մասին Գիտնականները արհեստական բանականության կիրառմամբ բարելավել են գարեջրի համը Իտալական լճում «առաջադեմ տեխնոլոգիաներով» կառուցված հնագույն նավակներ են հայտնաբերվել Մենք «Զանգեզուրի միջանցք» տերմինը չենք օգտագործում, այլ` երթուղի, որը Ադրբեջանի արևմտյան շրջանները ՀՀ-ի Սյունիքի մարզով կապում է Նախիջևանի հետ․ Զախարովա Թիվ 130 դպրոցի՝ յուրացումների մեջ մեղադրվող տնօրենն ազատվեց աշխատանքից 29-ամյա երիտասարդը կալանավորվել է դանակով համաքաղաքացու սպանության փորձի և վերջինիս փեսային մարմնական վնասվածքներ հասցնելու մեղադրանքով Փնտրելու կարիք չկա, այդ մարդիկ Տավուշում սպասում են ձեզ. Գառնիկ Դանիելյանը՝ Ալեն Սիմոնյանին 153 մլն ռուբլի. ՌԴ-ում բանկի փոխնախագահին թալանել են սեփական բանկում Ոստիկանության պաշտոնատար անձ կաշառք է ստացել ապօրինի հատված փայտանյութի տեղափոխման դիմաց Crocus City Hall-ը գրավադրվել է Գազպրոմբանկում Ծեծկռտուք Արարատի մարզում՝ համայնքապետարանի աշխատակիցների մասնակցությամբ Crocus City Hall-ը՝ ահաբեկչությունից հետո Ես ավելի լավ ֆուտբոլ եմ խաղում, քան մեր հավաքականը. Նիկոլ Փաշինյանը խաբել է. մաս 189 Ժխտողականներ Էրդողանն ու Նեթանյահուն ամոթաբար շահարկում են ցեղասպանություն եզրույթը՝ միմյանց մեղադրելու համար․ Սասունյան Ալիևը Փաշինյանին հանդիմանել է Վարդան Օսկանյանը արցախցիների հետվերադարձի վերաբերյալ բանակցություններ է վարում Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում Արևմուտքը Փաշինյանին զգուշացնում է Կարևորը արդյունքն է, իսկ այն բացասական է. Պետրակով 2 հարկի վերանորոգման համար ծախսվել է 55 մլն դրամ, իսկ ճանապարհների վրա՝ 0 Հնագետները պատմական բնահողի նմուշներում առաջին անգամ միկրոպլաստիկ են հայտնաբերել ԱԱԾ մեկուսարանը կփակվի, նոր ՔԿՀ է ստեղծվում Ավելի ու ավելի ենք մոտենում այն կետին, որտեղ կործանարար քաոսն անխուսափելի է․․․ Մհեր Մելքոնյան Մահացել է Արթուր Աբրահամի հայրը Ներքին խմբում գրված հայհոյանքները հավանելու դնելու համար դատավորը հեռացավ համակարգից Կտրականապես դեմ ենք Կոնսերվատորիան այլ ԲՈւՀ-ի հետ միավորելուն. ԿԳՄՍՆ-ին դիմում է փոխանցվել «Զանգեր»-ի մոտակայքում ձյան և մերկասառույցի պատճառով բեռնատարներ էին արգելափակվել, օգնության են հասել փրկարարները Crocus City Hall-ում տեղի ունեցած ահաբեկչության գործով ձերբակալվածների ցուցմունքները հաստատել են ուկրաինական հետքը Թուրքական լրատվամիջոցները մանրամասներ են հայտնել «Crocus»-ի ահաբեկչության մեջ մեղադրվողների՝ Ստամբուլում գտնվելու մասին Արդյոք Գուրգեն Արսենյանը վայր կդնի մանդատը Լեմկինի ինստիտուտը հանրությանը կոչ է արել համոզել Ալիևի ռեժիմին ազատ արձակել հայ ռազմագերիներին
Հարցում

Արմեն Գևորգյան. Ինչո՞ւ պետք է մեզ մտահոգի սպառողական վարկավորման աճը

 

Tert.am–ը ներկայացնում է նախկին փոխվարչապետ Արմեն Գևորգյանի հեղինակային հոդվածը, որում անդրադարձել է սպառողական վարկավորման հետ կապված հարցերին, նշում, թե որքանով է դրանց աճը վտանգավոր Հայաստանի համար։

Հոդվածն ամբողջությամբ ներկայացնում ենք ստորև․

Վերջին շրջանում սպառողական վարկավորման հետ կապված հարցը լուրջ մտահոգության առարկա է դարձել։ Ընդ որում՝ այդ հարցը արդիական է ոչ միայն մեր երկրում, այլև ԵԱՏՄ այլ երկրներում։ Իմ այս հոդվածի նպատակը Հայաստանում նույնպես պատկան մարմինների և փորձագիտական շրջանակների ուշադրությունը գրավելն է։ Ցավոք, իշխանական ամենաանարդյունավետ ավանդույթը եղել և մնում է ցանկության բացակայությունը՝ իրենց իսկ կողմից գործնական խնդիրներ բարձրացնելու և այդ թեմայով կոնստրուկտիվ երկխոսություն սկսելու։ Իշխանությունները կամ համառորեն հերքում են առկա խնդիրները կամ նույնքան համառորեն պնդում իրենց իրավացիությունը։

Իրականում պետք էր, որ իշխանությունն ինքը ձևակերպեր խնդիրները, լսեր հանրային և փորձագիտական այլընտրանքային տեսակետները և դրա արդյունքում գնահատեր բոլոր ռիսկերը։ Այս թեմայով նույն Ռուսաստանում լուրջ հանրային բանավեճ է նախաձեռնել էկոնոմիկայի նախարարը, իսկ նրա հիմնական ընդդիմախոսը դարձել է կենտրոնական բանկը։ Նրանց միացել են փորձագիտական շրջանակները և գործարար հանրությունը։ Նման քննարկումային մշակույթից պետությունը միայն շահում է։ Ինչևէ։

Որպես այդպիսին՝ սպառողական վարկավորման աճը տնտեսության տեսանկյունից դրական երևույթ է։ Սակայն դա այդպես է, քանի դեռ դրա չափերն ու աճի հետ կապված ռիսկերը կառավարելի են։ Ինչո՞ւ մեզ պետք է մտահոգի Հայաստանում սպառողական վարկավորման աճը։ Պատասխանը շատ պարզ է. մեզ մոտ առկա հին ռիսկերի կողքին ձևավորվում են նորերը, իսկ դրանց չեզոքացման միջոցները դեռ տեսանելի չեն։

Որտե՞ղ է հիմնական խնդիրը։ Խնդիրը սպառողական վարկերի պորտֆելի և բնակչության իրական եկամուտների աճի էական տարբերության մեջ է։ Այս տարբերությունը կարող է հանգեցնել նրան, որ մի պահ բազմաթիվ պարտապաններ այլևս ի վիճակի չեն լինի մարել բանկերում ունեցած իրենց վարկերը։ Ինչո՞ւ է աճում այս տարբերությունը։ Որովհետև տնտեսության մեջ տեղի չեն ունենում այնպիսի գործընթացներ, որոնք բնակչության մոտ կգեներացնեին նոր եկամուտներ կամ կավելացնեն եղած եկամուտները։

Ի՞նչ խնդիրների մասին է խոսքը.

1. Իրական նոր արտաքին ներդրումների՝ նոր ծրագրերի ու նոր աշխատատեղերի, նոր ֆինանսական հոսքերի բացակայությունը։ Երկրի ներսում առկա խնդիրները խոշոր ներդրողների հետ. Լիդիան Արմենիա, Սանիտեկ, Սպայկա և այլն։

2. Պետությունն ինքը վերջին 1,5 տարվա ընթացքում կրճատել է ծախսերը տարբեր շարժառիթներով՝ սկսած կոռուպցիայի դեմ պայքարից, մինչև ֆինանսավորման համար արժանի գաղափարների կամ ծրագրերի բացակայությունը, ինչը չի հանգեցնում ֆինանսական հոսքերի աճի։

3. Շինարարություն. աճը այստեղ տեղի է ունենում ոչ թե արտաքին աղբյուրների՝ անշարժ գույքի գնորդների հաշվին, այլ շնորհիվ ներքին աղբյուրների՝ հիփոթեքի: Արտաքին ներդրողները առայժմ երկրի ներքին իրավիճակի հետ կապված սպասողական վիճակում են։

4. Պետական հատվածում չկա պետական ծառայողների եկամուտների մակարդակի էական աճ՝ աշխատավարձեր և այլն։ Սկսել են կրճատվել պարգևավճարներն ու այլ լրացուցիչ վճարներ։

5. Բնակչության մեծ մասի մոտ չի ձևավորվում սպառողական վարկավորման նոր մշակույթ։ Սպառողների երիտասարդ սերունդը դեռ նոր է սկսել ադապտացվել վարկավորման մշակույթին, սեփական եկամուտների ու ծախսերի ռացիոնալացմանը, դրանց երկարաժամկետ պլանավորմանը։ Մինչ այդ մշակույթը կդառնա համընդհանուր, մենք պետք է հնարավորինս օպտիմալ ձևով խուսափենք բանկային ոլորտում խնդիրներից։

6. Պատկերացրեք նաև մի իրավիճակ, երբ մենք կմեծացնենք գույքահարկը և այդ բեռը կընկնի նաև այն համաքաղաքացիների ուսերին, որոնք միաժամանակ ունեն նաև վարկեր։

7. Այս ռիսկերը պետք է մտահոգեն նաև բանկերին, որոք այս փուլում կարող են որոշակի օգուտներ ստանալ՝ սպառողական վարկավորումից ստացվող բարձր եկամուտների հաշվին, սակայն շուտով կարող են հայտվել մի իրավիճակում, երբ կաճեն չմարված վարկերի ծավալներն ու կմեծանան վարկային պարտավորությունները։ Չէ որ բանկերի հիմնական գործառույթը տնտեսության վարկավորումն է նախ և առաջ արդյունաբերության, ծառայությունների, էներգետիկայի և իրական տնտեսության այլ ոլորտներում։ Սակայն բանկերը, հասկանալով, որ իրական հատվածում վարկավորումը խնդրահարույց է, սկսել են մշակել և առաջարկել սպառողական վարկավորման բազմաթիվ նոր պրոդուկտներ, որպեսզի կարողանան ապահովել իրենց աշխատանքի ընթացիկ եկամտաբերությունը։

8.Էական բացասական հետևանք կարող է ունենալ վարկային պարտավորությունների չեղարկման պրակտիկան։ Ինձ հայտնի չէ, թե ինչ սոցիալական կամ տնտեսական արդյունք է ունեցել այդ քայլը 2018թ-ին, սակայն բնակչության մոտ կարող են ձևավորվել ոչ ճիշտ սպասելիքներ, ինչը իր հերթին կարող է բացասաբար ազդել բանկային ոլորտի աշխատանքի վրա։

9. Կառավարության համար մեծ խնդիր կդառնա բնակչության զանգվածային մասնակցությունը էլեկտրոնային մոլախաղերին։ Այս երևույթը դառնում է խաղային բրոքերներից մեծ թվով մարդկանց ֆինանսական կախվածության ևս մեկ ձև։ Սկսում են ակտիվորեն աշխատել պարտքերը տոտալիզատորներին (կոլեկտորական ծառայություններ) վերադարձնելու ստվերային սխեմաներ, շատերի համար այս պարտքերի վերադարձը ավելի առաջնահերթ է դառնում, քան բանկերում ունեցած պարտավորությունների մարումը։

10.Փոխվել է այն իրավիճակը, երբ նախկինում առկա էին եկամուտների էական ստվերային աղբյուրներ. հիմա կամ չկան այդպիսիք, կամ դրանց թիվն իրոք նվազել է։ Նախկինում վարկերը հնարավոր էր փակել աշխատավարձի միջոցով, իսկ ընթացիկ ծախսերը «կողմնակի եկամուտների» հաշվին։ Հիմա հարկավոր է կամ պահպանել բարեկեցության նախկին մակարդակը, կամ կրճատել ծախսերն ու ամբիցիաները։ Հաշվի առնելով հայկական բնավորության առանձնահատկությունները, ավելի շուտ կխրվենք նոր պարտքերի մեջ, քան կսկսենք ապրել նախկինից ավելի վատ։

«Կողմնակի եկամուտների» երևույթի հոգեբանությունը մեր ավագ և միջին սերունդի ներկայացուցիչների համար նոր չէ՝ հիշեք խորհրդային «Երջանկության մեխանիկա» ֆիլմի (1982թ.) դրվագը։ Հետխորհդային փուլում, անկախության տարիներին, կարծում եմ՝ նաև այսօր, Հայաստանի բնակչության որոշ մասը «կողմնակի եկամուտները» ստանում է

· Ստվերային եկամուտների

· Տրանսֆերտների

· «Ծրարով» աշխատավարձերի տեսքով։

Ի՞նչն է մեզ առայժմ օգնում խուսափել լուրջ խնդիրներից։

Մեծ չափի տրանսֆերտերը Ռուսաստանից, այդ թվում՝ ԵԱՏՄ-ի մաքսային կարգավորման առանձնահատկությունների հաշվին կանխիկ դրամական հոսքերը Ռուսաստանից՝ Հայաստան։
Գնաճի համեմատաբար ցածր մակարդակը, սպառման սեզոնայնությունը, հատկապես՝ սննդի ոլորտում։
Նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանը հաճախ է արդարացիորեն խոսում այսպես կոչված տոքսիկ եկամուտների մասին, որոնք կրում են ժամանակավոր բնույթ։ Գոյություն ունեն նաև այլ ժամանակավոր երևույթներ, ինչպես ասենք տուրիստական ոլորտի ակտիվացումը, որը բերում է ծառայությունների ոլորտում լրացուցիչ եկամուտների։
Ջրի, գազի, տրանսպորտի և վառելիքի գների էական աճը առայժմ զսպելու հնարավորությունը։
Բնակչության որոշ հատվածի կողմից ավելի լավ ժամանակների հույսը։

Ի՞նչ կարող է անել կառավարությունը:

· Ուսումնասիրել սպառողական վարկավորման կառուցվածքը, հասկանալ, թե դրանում որքան են կազմում պետական ծառայողների ու հատկապես ուժայինների կողմից վերցված սպառողական վարկերը։ Զինվորականը, կամ ուժային մարմնի ներկայացուցիչը, ում մտքում մշտապես այն հարցն է, թե ինչպես վերադարձնել պարտքերը, մեծ խնդիր է արդյունավետ պետական ծառայության համար։

· Իրականացնել որակյալ վերլուծություն, թե ինչ նպատակներով են օգտագործվել այդ միջոցները՝ դրանք երկրում սպառողական ապրանքների ծավալի վրա համապատասխան էական ազդեցություն ունեցե՞լ են, ստեղծե՞լ են հավելյալ արժեք, թե՞ ուղակի էլեմենտար ձևով «մսխվել» են։

· Ինչպիսի՞ն է սպառողական վարկավորման և բնակչության իրական եկամուտների աճի հարաբերակցությունը։

· Հասկանալ, թե որքանով դրական ազդեցություն կարող է ունենալ եկամտահարկի նոր համակարգը սպառողական վարկավորման վրա և այդ հաշվարկները ներկայացնել հանրությանը։

· Ձեռնարկել ադեկվատ միջոցներ, որոնց կիրառումը թույլ կտա, որպեսզի բնակչության իրական եկամուտները զգալիորեն աճեն, և միջին ընտանիքի ընդհանուր եկամուտը հնարավորություն կտա սպասարկել վերցված վարկերը։

· Սկսել սպառողական վարկավորման նորմատիվների՝ թեկուզ ժամանակավոր փոփոխության անհրաժեշտության վերաբերյալ քննակումներ՝ խստացնելով վարկերի տրամադրման պայմաններն ու ծավալները։

· Սկսել ուսումնասիրել պետական ծառայողների և տարբեր պաշտոնյաների վարկային պատմությունները, այդ թվում կոռուպցիոն ռիսկերից և երևույթներից խուսափելու՝ պրոֆիլակտիկայի համար. մեծ վարկային պորտֆելն ու դրա մարման օրինական ֆինանսական՝ անհամարժեքորեն փոքր բազան խնդիրների պոտենցյալ աղբյուր է։

· Միջոցներ ձեռնարկել էլեկտրոնային մոլախաղերին բնակչության զանգվածային մասնակցությունը սահմանափակելու ուղղությամբ և ուժեղացնել պայքարը պարտքերի հավաքագրման ստվերային սխեմաների դեմ:

Ընդհանուր առմամբ հարկավոր է շատ զգույշ և ուշադիր մոտենալ Հայաստանի համար տնտեսության երկու առանցքային ոլորտների՝ բանկային հատվածի և էներգետիկ համակարգի կայունության պահպանման և ռազմավարական զարգացման հարցերին։ Այս երկու հատվածներում ցանկացած էական համակարգային ձախողում նշանակում է երկրի մրցունակության և ներդրումային գրավչության կորուստ։ Արդեն իսկ կա երկու նախանշան՝ բանկային գաղտնիքի պահպանման անլիարժեքության դրվագները և հուլիսի 9-ի՝ այսպես կոչված «բլեքաութը»։

 

 

Հետևեք մեզ Telegram-ում
website by Sargssyan