Ցտեսություն, թախիծ ( մաս 7-րդ )

Երբ փիլիսոփաներն ու աստվածաբանները մարդու էությունը բաժանում են մարմին, հոգի և ոգի ,,բաղադրիչների,,, գործնական բժշկագիտության համար սա այնքան անկատար է, սխեմատիկ և նույնիսկ մանկամիտ, որում համոզվել եմ իմ մասնագիտական պրակտիկայի ընթացքում:

Իրականում այդ ,,բաղադրիչները,, հանդես են գալիս միաձույլ, միասնաբար: Ամենաարտառոց, ակնհայտ հոգեկան ախտանիշների դեպքում միշտ փնտրել եմ մարմնական ոլորտի գաղտնի, ծածուկ խանգարումներ և ընդհակառակը , ամենածանր, ամենաակնհայտ մարմնական ախտերի դեպքում փնտրել եմ նախ և առաջ հոգեկան (հոգեբանական) դրդապատճառներ և շարժառիթներ: Իսկ այդ համոզմունքը մի օրում չի ձևավորվում, այլ երկար տարիների մասնագիտական փորձի արդյունքում: Մի հին բժշկական իմաստություն կա - երբ տխրությունը արցունքով չի արտահայտվում, ապա ստիպում է արտասվել ներքին օրգաններին :

Վերջին տասնամյակներում նկատվում է նաև դեպրեսիայի կերպարանափոխություն. հոգեկան ընկճվածության նշանները արտահայտվում են գլխավորապես մարմնական հիվանդության ցուցանակի տակ: Մարդը լաց չի լինում, չի հառաչում, հուսահատ խոսքեր չի ասում,նույնիսկ կարողանում է օրնիբուն աշխատել, կյանքից չտրտնջալ, անգամ ժպտալ, կատակին արձագանքել, սակայն ներկայացնում է մեկ կամ մի քանի ,,զուտ ֆիզիկական,, բնույթի գանգատներ. գլխացավ, գլխապտույտ. անորոշ, թռչող բնույթի ցավեր կրծքավանդակում, ձեռքերում, ոտքերում, ողնաշարի երկայնքով: Ոմանք գանգատվում են համառ, տանջալի քորից, մարսողության խանգարումից, որը սննդի և սնվելու բնույթից կախված չէ, փորկապությունից կամ փորլուծից, զարկերակային ճնշման տատանումներից և այլն:

Նշում են նաև, որ ուսերի և պարանոցի մկանները անհասկանալի պատճառներից ձգվում, ,,քարանում,, են, և իրենք դժվարանում են ձեռքերը բարձրացնել, իջեցնել, հագնվել և այլն: Այս մարդիկ նշում են նաև , որ եղել են ամենատարբեր բժիշկների մոտ, գործածել սրտային, մարսողական, հակաալերգիկ և այլազան դեղորայք, մերսումներ, ֆիզիկական բուժամիջոցներ, սակայն էական օգուտ չեն ստացել: Այո, սրանք մարմնական գանգատներ են, սակայն ուղղակիորեն կապ չունեն մարմնական հիվանդության հետ: Դեպրեսիայի այս տեսակը կոչվում է նաև թաքնված, քողարկված, դիմակավորված, լղոզված կամ ,պարզապես, դեպրեսիա առանց դեպրեսիայի: Այսինքն, նույն դեպրեսիան է, բայց հանդես է գալիս մարմնական հիվանդության զգեստով. նույն հրեշն է, բայց ավելի խորամանկ և հնարամիտ, որը , կերպարանափոխվելով դառնում է մերթ առյուծ, մերթ կատու, մերթ կարիճ, մերթ մկնիկ:

Եթե թաքնված դեպրեսիան տարիների ընթացքում չի բուժվում, երբ անձը դուրս է մնում հոգեթերապևտի ուշադրությունից, ապա օրգանիզմում կարող են ի հայտ գալ ախտաբանական փոփոխություններ, որոնք կոչվում են հոգեմարմնական հիվանդություններ ( շաքարային դիաբետ, վահանագեղձի գործունեության խանգարումներ, 12-մատնյա աղու խոցային հիվանդություն և այլն ): Մարդիկ այսպես են արտահայտվում .,, Սթրես տարա, ամիսներ անց արյան քննությունից պարզվեց, որ շաքար ունեմ,, , ,,Ամուսնուս մահից մի տարի հետո մոտս զոբ ( խպիպ ) հայտնաբերեցին,, , ,,Հարսս երեխաներին վերցրեց-տարավ, դրանից էր երևի, տղայիս մոտ խոցային պրոբլեմներ առաջացան,, , ,,Երբ հասկացա, որ ամուսինս տարիներ շարունակ ուրիշ կնոջ հետ է եղել, մոտս բրոնխեալ ասթմայի նոպաներ սկսվեցին,, և այլն:

Հոգեմարմնական հիվանդությունները հանդիսանում են գլխավորապես հոգեկան ցնցումների, բացասական հույզերի կուտակումների կամ թաքնված դեպրեսիայի արդյունք: Ի դեպ, սրանց մեխանիզմների գիտական բացահայտումից դեռ շատ առաջ, Հակոբ Պարոնյանը հետաքրքիր ձևով ներկայացրել է նման գանգատների հոգեբանական բնույթը ասելով.,, Թե որ մեկուն սիրտը նեղի ու չկարենա ուզածն ընել, ակռայի ցավ կունենա,,:

Սթրեսի դերը շատ որոշակի է նույնիսկ ամենածանր մարմնական հիվանդությունների առաջացման մեջ, որոնք թվում է, թե ոչ մի աղերս չունեն հոգեբանական գործոնների հետ ( Ի դեպ, նշեմ, որ ֆեյսբուքը հանրային հարթակ է, և ճիշտ չեմ համարում ներկայացնել առանձին կլինիկական կամ դեղաբանական մանրամասներ): Այնուամենայնիվ, ինչպես հիասքանչ փորձերով ապացուցել է սթրեսի ուսմունքի հեղինակ Հանս Սելյեն, գերհուզական սթրեսը ունի երկու ուղղություն - կարող է հիվանդացնել և հավասար չափով կարող է նաև առողջացնել մարդուն: Իմ օրինակով կարող եմ հաստատել սա: Երբ երեխա ժամանակ վախից մարմնիս մոլաքոր ( եղջերացան ) էր դուրս տալիս, տատս ինձ անակնկալի էր բերում, վրաս անսպասելիորեն սառը ջուր ցողելով: Մի քանի րոպեից ցանը վերանում էր: 80-ականների վերջին ինձ մի տատիկ էր դիմել իր 11-ամյա թոռնուհու հիվանդության առիթով: Այդպիսի արտառոց, բնութագրական (կարելի է ասել դասագրքային) դեպք հաճախ չի հանդիպում: Մեծ երկրաշարժից առաջ մոտ 2-3 տարի երեխան տառապել էր արյան ոչ թեթև հիվանդությամբ, որը ժողովրդի մեջ անվանում են սպիտակարյունություն: Երեխան - միշտ գունատ, վտիտ, մաշկի վրա կապտուկներ, արյան սպիտակ գնդիկները 1մմ խորանարդում մի քանի անգամ շատ, կարմիր արյունը - պակաս և այլն, և այլն : Ծնողները էլ ճար ու բժիշկ չեն խնայել երեխայի բուժման համար: Ապարդյուն : Եվ ահա, երկրաշարժի ժամանակ աղջնակը տատի հետ գտնվել է խանութից տունդարձի ճանապարհին, երբ աչքի առաջ շենքը փլուզվել է, դարձել գետնին հավասար : Տատը պատմում էր, որ թոռնուհին մի քանի օր անշարժացել, խորը քուն է մտել: Իսկ արթնանալուց հետո շատ կարճ ժամանակամիջոցում սկսել է արագորեն կազդուրվել: Հետազոտել են - կապտուկներ չունի, արյան պատկերում - լեյկոցիտների քանակը իջել է նորմայի սահմանին, անեմիան վերացել է, իսկ ամիսներ անց երեխան դարձել է պրակտիկորեն առողջ: Ինձ դիմելու պահին երեխան կարմրաթշիկ էր, ակտիվ, նունիսկ տատին մխիթարում էր մեծավարի: Երբ արդեն գնում էին, տատիկը դարձավ ինձ և արցունքների միջից ասաց.,, Այ թե ծնողները իմանային, որ երեխան բուժվել է արդեն,, : Աստծո իմանալիքն է : Այսքանը : 

Շարունակությունը - հաջորդիվ 

Վարդգես Դավթյան