Ինչպես էին պիոներները ուսուցիչների հրահանգով ծաղրում ազգային հերոս Մախլուտոյին
- Հիշեցի Բորիս Պաստեռնակի այս խոսքերը «Ամեն սերունդ ունենալու է իր միամիտը, ով ճշմարտությունը կասի այնպես, ինչպես կտեսնի»:
- Հայրս պատմում էր, որ երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո, Հայաստան էր հայրենադարձվել հայ մեծն ֆիդայիններից մեկը ՝ զորավար Անդրանիկի զինակից ընկերը ՝ Մախլուտոն (զորավար Սմբատ Բորոյանը):
Մախլուտոն Հայաստան էր վերադարձել իր կյանքի վերջին օրերը ապրելու հայրենիքում, որի համար իր կյանքի մեծ մասը պայքարել էր և արդեն տարեց մարդ էր, ով պահակ էր նշանակվել Կոմիտասի զբոսայգում:
- Եվ երբ հայրս (դպրոցական էր), ուսուցիչները աշակերտներին կազմակերպում տանում էին Կոմիտասի զբոսայգի, զբոսնելու, կամ հայտնիների գերեզմանները տեսնելու, նրանց նաև սովորեցնում էին ծաղրել ազգային հերոս Մախլուտոին, որպես հակասովետական անցյալ ունեցող մարդ ու պիոներները սկում էին ծաղրել նրան, անվանելով , - այ քյոփակ, այ բիձա, դաշնակ մաուզերիստ, ժողովրդի թշնամի և այլն:
- Ես հորս հարցրեցի, - բա Մախլուտոն ի՞նչ էր անում, հայրս ասաց, որ աչքերը արցունքով էին լցվում ու նա ոչինչ չեր անում: Այդպես շաբաթը երկու օր, կամ երկու դասարան կազմակերպված տանում էին Կոմիտասի զբոսայգի, որ Մախուլտոին ծաղրեն: Պատմում էր, որ ընկերոջ հետ փորձում էին թույլ չտալ, ասում էին, որ մեծ հայրենասեր մարդ է, մի արեք, բայց պիոներները չեին լսում ու շարունակում էին ծաղրել նրան: Երբ դասարանները դպրոց էին վերադառնում, ասում էր, դասերից հետո հայրս ու իր ընկերը գնում էին Մախլուտոի մոտ ու խնդրում էին, որ պատմեր ազատագրական պայքարի, Անդրանիկի, Գեվորգ Չաուշի ու մյուսների մասին, իսկ մնացածը ծաղրում էին:
- Հիմա էն ինչ-որ պատմում եմ հորս պատմածն ա ու էսօր մտքովս անցավ, որ ասուլիսին էս բաները ասեմ, հետո մտածեցի, որ գուցե ժամանակը չի դեռ, բայց տեսնելով, որ ոչինչ չի փոխվել ու կապ չունի Ստալինը լինի, թէ էսօրվա անկախ Հայաստանը, ժողովրդի էդ շերտի բարոյական նկարագիրը փչացած ա, բարոյազուրկ ա, իրանց համար բացարձակ մեկ ա, էսօր նա կհայհոյի Շանթ Հարությունյանին, թէ ազգային հերոս Մախլուտոին: Էդ դեպքերից անցել ա, մոտ 60 տարի, եթե ոչ ավել ու ոնց որ բոլշեւիկյան ստալինստական ԿԳԲ-ի ցուցումով պիոներները ծաղրում էին ազգային հերոսին հիմա էլ նույն ԿԳԲ-ի ցուցումով ծաղրում են ինչ-որ ընդիմադիր քաղաքական գործչի անկախ նրանից անունը Շանթ ա, թէ Պողոս:
Հ.գ. Սա ավելի շատ ողբերգություն ա ազգի համար, բարոյական դիմագիծը կորցրած մի ժողովրդի: Ի վերջո Մախլուտոին ծաղրող պիոներների ցեղը չվերացա՞վ: Նրանց որդիներն ու թոռները, նույն դաստիրակությունը ստացած ապրում են մեր կողքին:
Նենց որ զարմանալու ոչինչ չկա...
Շանթ Հարությունյան