Այսօր՝ 19 մարտի 2024թ., 00:00
ՀՀ-ի համար ըմբռնելի է էքսկլավ, անկլավների հարցն ավելի ուշ դիտարկելու մոտեցումը․ փոխվարչապետի գրասենյակ Սա զորբա, տգիտության ձեռագիր է․ պատգամավորը՝ ակադեմիական քաղաքի մասին Ինչպե՞ս և ինչո՞ւ է էլեկտրոնային դեղատոմսերի ներդրման որոշումը խախտում բժշկական գաղտնիքի իրավունքը Լյուքս դասի տիեզերական ճամփորդություններով զբաղվող ընկերությունը ուղևորներին կես միլիոն դոլարանոց ուտեստ կառաջարկի Rolls-Royce Ghost-ը «թոշակի կանցնի». նրան կփոխարինի նոր Alpina սեդանը Որքան կնստի ամեն մի ծառը Երեւան քաղաքի վրա. Բեգոյանը մանրամասներ հայտնեց Քնած մարդկանց ուղեղը հասկանում է արտաբերված բառերի իմաստը. գիտնականներ Հարի Քեյնը վնասվածք է ստացել Տավուշի նախկին մարզպետ Հովիկ Աբովյանը Հայաստանին կփոխանցի ավելի քան 608 մլն 634 հազար դրամ Նրա հետ վաղուց չեն բանակցում, այլ՝ պահանջում են. Արշակ Կարապետյանը հակադարձում է Նիկոլ Փաշինյանին Արագածոտնում ձյան առատ տեղումներ են (տեսանյութ) Ռուսական ընտրություններն ակնհայտորեն ոչ ազատ էին, ոչ արդար. Սպիտակ տուն Հռոմի պապ, Կիմ Չեն Ըն, Մադուրո. ովքեր են շնորհավորել Պուտինին Ոստիկանությունը հորդորում է կապել ամրագոտիները, այլապես՝ կտուգանեն ԵՄ Խորհուրդը կքննարկի Հայաստանին աջակցության հարցը «Ցեղասպանության հակադարձում. Արցախի հայերի իրավունքների և անվտանգ վերադարձի ապահովում» խորագրով քննարկում ԱՄՆ Կոնգրեսում Սպասվող առատ տեղումներից չբողոքեք, մեզ ջուր է պետք․ Գագիկ Սուրենյան Առանց միջազգային արդարադատության հնարավոր չէ հասնել կայուն ու տևական խաղաղության. հայտարարություն 2023-ի սեպտեմբերից Հայաստանը լքած 7 825 արցախցիներ չեն վերադարձել. նոր տվյալներ Պուտինը հայտարարել է, որ համաձայն է եղել Նավալնիի փոխանակմանը Ադրբեջանցիներն ավերել են գետավանցի ազատամարտիկների հիշատակին նվիրված հուշահամալիրը «Ֆեներբահչեի» ֆուտբոլիստների եւ «Տրաբզոնսպորի» ֆանատների բախումը (տեսանյութ) Մոլդովայում ձերբակալել են ՌԴ դեսպանատունը հրկիզելու փորձ կատարած տղամարդուն Հարբած կինը կապված սավաններով փորձել է իջնել 4-րդ հարկից, սակայն վայր է ընկել և մահացել Մարսի մակերեսին միլիարդավոր խառնարանների ձևավորման համար մեկ երկնաքար է պատասխանատու Կլիմայի ակտիվիստները խափանել են Հռոմի հայտնի մարաթոնը՝ «մահաբեր ամռան» մասին նախազգուշացնելու համար Շիրակի մարզում, Ապարանի տարածաշրջանում և Ջերմուկում ձյուն է տեղում Հնագետները հայտնաբերել են, թե որտեղ է խորտակվել 17-րդ դարում անհետացած բրիտանական լեգենդար ռազմանավը Գերմանիայի նախագահը չի շնորհավորի Պուտինին նախագահական ընտրություններում տարած հաղթանակի կապակցությամբ․ Գերմանիայի նախագահի մամուլի քարտուղար Մեդվեդևը շնորհավորել է Ռուսաստանի թշնամիներին ընտրություններում Պուտինի հաղթանակի կապակցությամբ Մարտի 20-ի հանրահավաքը որևէ առնչություն չունի արցախյան ու հայաստանյան քաղաքական ուժերի հետ. Արտակ Բեգլարյան Այսօր մենք Հայաստանի հետ խաղաղ բանակցությունների ակտիվ փուլում ենք․ Ալիև Մարտունեցիներն ընդդիմադիր պատգամավորների հետ քննարկել են անվտանգային իրավիճակը Ստոլտենբերգ. Մենք հույս ունենք Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև կայուն խաղաղության հասնել Օրվա խորհուրդ Քիրբի. Ուկրաինացիները նահանջում են պաշտպանության երկրորդ և երրորդ գիծ Արա Աբրահամյանի ներկայացուցիչը Մոսկվայի հայերի միությունում ծեծի է ենթարկել 20-ամյա երիտասարդին Ում է իրականում պատկանում Թաիրով 50/10 հասցեում գտնվող հողատարածքը. ով է զավթողը Տղամարդը կոտրել է Սյունիքի, Վայոց ձորի և Արարատի մարզերում տեղադրված բոլոր արագաչափերը Վլադիմիր Պուտինն, ըստ նախնական տվյալների, ընտրություններում ստացել է ձայների 87,68 %-ը 17-ամյա տղայի սպանության մեջ հիմնական մեղադրյալներից մեկը հայտնել է, որ դանակն իրեն փոխանցել է ընկերը․ մանրամասներ սպանության դեպքից Ռուսաստանցի թենիսիստներ Կարեն Խաչանովն ու Անդրեյ Ռուբլյովը բարեգործական հանդիպում են անցկացրել Լոս Անջելեսում Արցախից բռնի տեղահանված ընտանիքների համար Ֆերմերին երկարաժամկետ ազատազրկում է սպառնում՝ մուտանտ ոչխարներ բուծելու համար Ինչպես կարող եք կառուցել Ձեր տունը սահմանամերձ բնակավայրում ամբողջությամբ պետության ֆինանսավորմամբ. մանրամասներ (տեսանյութ) ԱՄՆ-ն Ճապոնիային է վերադարձրել Երկրորդ համաշխարհայինի ժամանակ հափշտակված 22 պատմական նմուշ Երգիչ Բրունո Մարսը Լաս Վեգասի խաղшտներից մեկին պարտք է 50 մլն դոլար Երևանի Ինֆորմատիկայի պետական քոլեջի ուսանողին սպանած անձին դատարանը կալանավորեց ՀՀ-ում օդի ջերմաստիճանը մարտի 19-ի ցերեկը կնվազի 5-7 աստիճանով, մարտի 20-22-ին նույնքան կբարձրանա ՔՊ-ի կողմից իմ նկատմամբ շատ մեծ ճնշում կար, որ պետք է քաղաքապետարանում բոլորին հանեմ, նոր մարդկանց բերեմ. Մարության 38-ամյա տղամարդը կրծքավանդակի ձախ կեսի հրազենային վնասվածքով Վանաձորի հիվանդանոց է տեղափոխվել ՌԴ-ում ընտրությունների քվեարկության վերջին օրն ավելի քան 50 մարդ է բերման ենթարկվել Պատժամիջոցները՝ Բաքվի վարչակարգը զսպող գործիք. Գարդման-Շիրվան-Նախիջևան համահայկական միությունը ողջունել է Եվրախորհրդարանի բանաձևերը Ալեքսանդր Շիրվինդտի ժառանգության մասին մանրամասներ են հայտնի դարձել Ալեն Սիմոնյանն ուզում էր դառնալ քաղաքապետ և մի փոքր տխրել էր, որ չդարձավ. Մարության Ո΄չ քո հոր տարածքներն են, ո΄չ դու սուլթան ես, ո΄չ թագավոր ես, որ հիմա էլ հանձնում ես. Բագրատ Սրբազանը՝ 4 գյուղերի մասին Եթե ես չընտրվեմ, առնվազն արյունահեղություն կլինի. Թրամփ Մեր արտաքին քաղաքականության նպատակը կարծես մեր ընկերներին մեզ թշնամի դարձնելը լինի․ Լևոն Քոչարյան Բերման է ենթարկվել Մաստարայի վարչական ղեկավարը. նրա ծոցագրպանում կանեփ է հայտնաբերվել Մոսկվայի վրա թռչող ԱԹՍ–ի ոչնչացման պահը հայտնվել է համացանցում Եթե Փաշինյանը պատրաստ է տալ հայկական տարածքներ, պարտավոր է նաև պահանջել վերադարձնել ԼՂ ինքնավար մարզի կարգավիճակը․ Օսկանյան Ուկրաինան կկորցնի ավելի շատ տարածքներ. Իլոն Մասկի կանխատեսումը «Դոմոդեդովոյում» դեպի Մոսկվա թռչող ԱԹՍ է խոցվել․ քաղաքապետ Ինչ-որ մի տեղ պիտի կանգնի այդ նահանջը, թող Ոսկեպարում կանգնի. մենք պետք է կանգնեցնեք այդ նահանջը. Աջապահյան Մենք Սուրբ լեռ ունենք, Արարատն է․ Բագրատ Սրբազան «00 DD 000» համարանիշը ձեռք է բերել Սամվել Ալեքսանյանի փեսան ՌԴ նախագահի ընտրությունների արդյունքներից շատ բան է կախված. ՀՀ-ում ՌԴ դեսպան Կալանավորները չեն ենթարկվել ծառայողների պահանջներին և տեղափոխվել են պատժախցեր ՆԳՆ փրկարար ծառայությունը Զովունի գյուղի մոտ գտնվող գազալցակայանում տեղի ունեցած պայթյունից մանրամասներ է հայտնել Պատրաստվենք մեր կյանքի ամենակարևոր հանդիպմանը. Գալստյան կիրակի Կին ուղևորին չենթարկվելը վարորդի համար տխուր հետևանք է ունեցել Ռուսաստանի 8 շրջաններում 35 անօդաչու է խոցվել և գրավվել. Կրասնոդարի նավթավերամշակման գործարանում հրդեհ է բռնկվել Օրվա խորհուրդ ՏԵՂԵԿԱՆՔ № 41՝ Նիկոլ Փաշինյանին ընտրածների համար Խոշոր պայթյուն և փլուզում՝ Քանաքեռավանի գազալցակայանում․ աշխատակիցը մի քանի մետր շպրտվել է. նրա վիճակը ծայրահեղ ծանր է Օրվա խորհուրդ Պատգամավորներից ովքեր են մեկնելու ՌԴ՝ դիտարկելու նախագահական ընտրությունները Մանուկ Սուքիասյանը մանրամասներ է հայտնել քաղաքապետարանում խուզարկությունից Binance-ի թոփ մենեջերներ Ղամբարյանը և Անջարվալան ձերբակալվել են Նիգերիայում. Wired Գևորգ Պապոյանին կփոխարինի Ծովինար Վարդանյանը Գյումրու Տիմիրազևի փողոցի 61-ամյա բնակչին սպանել է 47-ամյա հարևանը
Հարցում

Պատրաստվե՛նք կամ պատրա՞ստ ենք բաց խոսակցության

Այն, ինչի մասին ուզում եմ խոսել, գուցե դեռ ժամանակը չէ։ Չի բացառվում։ Բայց մի օր պետք է սկսենք։

Ե՞րբ կունենանք անդառնալի փոփոխություններ։ Միայն այն դեպքում, երբ սկսենք շատ հարցերի շուրջ խոսել բաց ու ամբողջ հասարակությամբ անցնենք դժվար մի ճանապարհ։ Միայն այն դեպքում, երբ ողջ հասարակությամբ զղջման մի փուլ ապրենք։ Սա ճանապարհ է, որով անցել են շատ հասարակություններ։ Իմ խոսքն ուզում եմ կառուցել երկու իրողության վրա.

1. Մի քանի օր փողոց փակելով՝ մարդկային հոծ խմբերը չեն դառնում հասարակություն
2. Չի լինում միայն մեկ մեղավոր

Այն ամենը, ինչը կատարվում էր մեր շուրջը տասնամյակների ընթացքում, հասարակության՝ կայացած չլինելու պատճառով էր նաև։ Այսօր՝ փոփոխությունների ալիքին, սրա մասին պետք է խոսել։ Պետք է թույլ տալ, որ հասարակությունն ամբողջությամբ, նրա առանձին շերտերը, առանձին խավերը, առանձին միավորումները, անհատները չօտարանան իրենց և մեր բոլորի ընդհանուր անցյալից, այլ հակառակը՝ խիզախություն ունենան՝ խոսել դրա մասին, խիզախություն ունենան՝ վատ զգալ շատ բաների համար։

Միայն այդպես մենք կարող ենք գնալ առողջացման։ Հասկանալ և ջարդել այլանդակությունների մեխանիզմը, որպեսզի նոր իրականության մեջ նույնի ռեստավրացիան թույլ չտանք։ Տասնամյակներ շարունակ պնդում ենք, որ Ցեղասպանության փաստի ճանաչումը, ընդունումը կարևոր է՝ նոր ցեղասպանություն թույլ չտալու համար, ուրեմն, նույն տրամաբանությամբ, հասարակության բազմամյա խեղման, հիվանդությունների, այլասերման մասին պետք է խոսել, դրանք «ճանաչել և ընդունել»՝ այսուհետ նույնը թույլ չտալու, դրանց կրկնությունից խուսափելու համար։

Երբ 10 հազար դրամ բաժանողներն ու վերցնողները միասին փակում են իրենց թաղի փողոցը, դա չի տալիս որևէ երաշխիք, որ զգացմունքային փուլն անցնելուց հետո նրանք այլևս դառնալու են քաղաքացի և հասարակություն։

Չի լինում մեկ մեղավոր

Այս նույն վերնագրով և գրեթե նույն հարցադրումներով նյութ էի հրապարակել դեռևս 2016-ին, երբ Սերժ Սարգսյանն ամենազոր իշխանություն էր, իսկ հանրությունը և քաղաքական դաշտը դեռևս «արժանապատիվ և հպարտ» չէին։

Այսօր, երբ թավշյա հեղափոխությունը փաստ է, ես կրկնում եմ նույնը։ Չի լինում մեկ մեղավոր։ Այսօր շատ հեշտ է և գուցե՝ ձեռնտու ամեն ինչի մեջ տեսնել մեկ մեղավոր՝ հանձինս Սերժ Սարգսյանի, ամեն ինչ բարդել նրա վրա, տարանջատվել մեր ոչ վաղ անցյալից։ Բայց այդ դեպքում մենք երբեք չենք դառնա իսկապես հպարտ և արժանապատիվ։ Եթե այդպես վարվենք, ապա ինչի՞ հաշվին պետք է առողջանա հասարակությունը։ Եթե հասարակությունը, նրա խավերը, շերտերը, միավորները սեփական դերակատարումը և սեփական մեղավորությունը չեն գիտակցելու, ապա ինչի՞ հաշվին պետք է առողջանան։ Կար Ս. Սարգսյանը իշխանության գլխին, հիմա չկա։ Բայց արդյո՞ք դա նշանակում է, որ վերջ՝ ամենը վատը և ամեն արատավորը անվերադարձ վերջացան։ Ինչո՞ւ պիտի այդպես լինի, քանի դեռ բաց չի խոսվել մեր բոլորի մասնակցության և մեղավորության չափի մասին։

Հանրային կյանքի բոլոր այլանդակություններին մասնակցել են միլիոնավոր մարդիկ։ Միայն նայենք՝ քանի-քանի տասնյակ հազար մարդ է մասնակցել ընտրակեղծարարությանը ՝ կամավոր, հպարտ և երջանիկ։ Նայեք ձեր շենքերում, ձեր թաղերում, ձեր փողոցներում, ձեր համատիրություններում։ Կարելի է սարսափել այդ թվից։ «Ձայն բերողների» համակարգում որքա՞ն մարդ է ներգրավված եղել։ Հազարներ։

Հիմա նայեք 10 հազար դրամ վերցնողների քանակին։ Ճնշող մեծամասնությունը՝ ինքնակամ։ ՍԱՍ-ի հայտնի ձայնագրությունը ոմանց համար շոկ էր, իսկ շատերի համար՝ պարզ արձանագրումը մի իրողության, որին իրենք մաս էին կազմել տարիներ շարունակ։ Մի կողմ թողնենք ժողովրդին։

Նայենք մեր պետության մտավորականությանը։ Արդյո՞ք կարծում եք, որ Ս. Սարգսյանը նրանց հատ-հատ ստիպել է քծնել և ստորաքարշ լինել, ստիպել է լռել ու աչք փակել ամեն ինչի վրա, հարմարվել ու սպասել հերթական մեդալին, միջնորդներ և բարեխոսողներ փնտրել այդ մեդալի համար։

Հիմա նայեք ստեղծագործական միություններին. արդյո՞ք կարծում եք, որ բոլոր գրողներին, կոմպոզիտորներին, թատերական գործիչներին, նկարիչներին Ս. Սարգսյանն է հատ-հատ ստիպել՝ մտածել միայն փոքր նեղ անձնական շահի մասին ու ձկան պես լռել երկրում կատարվող բոլոր պրոցեսների մասին։ Նույնիսկ երբ նրանց առաջարկվել է խոսել իրենց իսկ պրոբլեմների մասին, լռել են համեստորեն ու խոնարհ։

Նայեք բուհերին. իսկապե՞ս կարծում ենք, որ մի հոգին կարող էր ռեկտորներին, դասախոսներին ստիպել՝ դառնալ խուլ ու համր՝ անտարբեր երկում կատարվող ամեն ինչի շուրջ։

Երբ մեկ տարի առաջ ՀԷՑ-երի և Գազպրոմի համակարգի 6-7 հազար հոգու մեկ օրում ստիպեցին դառնալ ՀՀԿ-ական, գտնվե՞ց մեկը, որ բարձրաձայն ասի՝ ոչ։ Չբարդենք ամեն ինչ պայմանների վրա. մեկը շատ կարևոր միավոր է, ի վերջո, մեկը Գյումրիից ոտքով եկավ Երևան ու փոխեց իշխանությունը։

Պետք է պարզ խոսել քաղաքական համակարգի, ընդդիմադիր քաղաքական կուսակցությունների ու լիդերների քաղաքական երկդիմության, անսահման կոնֆորմիզմի ու հայացքները մշտապես Բաղրամյան-26 ուղղված լինելու մասին։ Պետք է պարզ խոսել, որ ՀՀԿ-ականների ու իշխանավորների մի մեծ մասը, մեղմ ասած, դժգոհում էր իրականությունից, բայց հրապարակային որևէ ձևաչափում չէր ասում իրականությունը։

Մատների վրա կարելի է հաշվել, թե Ս. Սարգսյանի աշխատասենյակ մտնողներից քանի հոգի են ասել նրան իրականությունը։

Պետք է պարզ խոսել, որ սփյուռքի գործիչները ամեն մասնավոր խոսակցության ժամանակ բողոքում էին Հրանուշ Հակոբյանից ու Սերժ Սարգսյանից, բայց նրանց տեսնելուն պես սկսում էին քծնել, գովել ու «հպարտ և արժանապատիվ» նրանց հետ նկարվել։

Ընդհանրապես ոչ ոք ոչ մեկի չի ստիպել քծնել՝ ո՛չ իշխանավորներին, ո՛չ ընդդիմադիրներին, ո՛չ մտավորականներին, ո՛չ տարեցներին, ո՛չ երիտասարդներին, ո՛չ չքավորներին, ո՛չ միլիարդատերերին։ Դե հիմա հիշեք, թե ինչ ծավալի էր հասել արևելյան քծնանքը։ Սա մեր ընդհանուր պատմությունն է. հնարավոր չէ փախչել սրանից։

Հիշեք՝ քանի-քանի տասնյակ դպրոցների տնօրեններ և ծնողկոմիտեներ էին լծվում ձայն բերելու և ձայն կեղծելու գործին։

Հիշեք՝ ինչպես էիք ձեր շենքերում ու բակերում ակնածանքով խոնարհվում հարևան հհկ-ական պաշտոնյայի առաջ՝ հոգու խորքում մտածելով լրիվ ուրիշ բան։

Հիշեք՝ ինչպես էր, որ քաղաքական դաշտում, պետական համակարգում, խմբակցություններում ընդունված էր ընկերոջը, գործընկերոջը ձայնագրելը ու շեֆի կամ շեֆերի սեղանին դնելը՝ քծնելու ու սեփական հավատարմությունն ապացուցելու համար։

Սա մի դեպք չէ, սա հարյուր դեպք չէ...

Ընդամենը հիշեք, թե օրեր առաջ ի՛նչ տրանսֆորմացիաներ կատարվեցին՝ շատ շատերը, ովքեր մինչև վերջ անարժանապատիվ և ոչհպարտ քծնում էին Սարգսյանին, մեկ օր տարբերությամբ նույնքան անամոթաբար նույնն են անում նոր իշխանությունների հանդեպ։ Իշխանական քեֆերի թամադայից ու սազանդարներից սկսած՝ մինչև այլ խորհրդանիշ-դեմքեր։

Իսկապես շատ հեշտ կլիներ, որ լիներ մեկ մեղավոր, ու ամեն ինչ նրա վրա բարդելով՝ անցնեինք հաջորդ փուլ։ Բայց դա այդքան հեշտ չէ։ Եվ ուրեմն՝ առողջացման ճանապարհն էլ հեշտ չի լինելու։

Ինչպես գնալ առաջ

1. Առաջին նախապայմանը հստակ է՝ չուրանալ մեր ընդհանուր պատմությունը, մեր ոչ վաղ անցյալը և բաց խոսել դրա մասին։

2. Կրթել քաղաքացի և ձևավորել հասարակութուն: Ոչ մի իշխանություն նախկինում նման խնդիր չի դրել իր առջև։

3. Հպարտության և արժանապատվության ալիքի վրա համատարած խրախուսել անկախ արհմիությունների ստեղծումը։ Քաղաքացիները պետք է սկսեն իրենք իրենց իրավունքները պաշտպանել և հասկանալ, որ գործատուի ստրուկը չեն։ Ուսանողից մինչև աշխատող՝ բոլորը պետք է պաշտպանված լինեն հստակ մեխանիզմներով։

4. Ստեղծել մթնոլորտ և մեխանիզմներ, որոնց պարագայում հաջողության բանալին այլևս չեն կարող լինել քծնանքը, կոնֆորմիզմը, լռելը։

Այս կետի շուրջ՝ ավելի մանրամասն մի քանի օրինակով։ Բոլորս գիտենք, որ մեր լրատվական դաշտի 90 տոկոսը այս կամ այն չափով կառավարվում էր մեկ աղբյուրից։

Այսօր մենք պետք է ոչ թե հերքենք այս փաստը, այլ հասկանանք պատճառը և այն ընդունելով, կարողանանք ստեղծել մամուլի այլընտրանքային ֆինանսավորման մեխանիզմներ։ Դրանց ստեղծման պարագայում մամուլն արագ զարգացում կապրի, կսպասարկի հասարակության շահը, ինչը կբերի առողջ պրոցեսների։ Բոլորի աչքն այլևս ուղղված չի լինի մեկ շենքի վրա։

Երբ կստեղծվեն բուհերի կառավարման, ավելի ճիշտ՝ ինքնակառավարման ճիշտ մեխանիզմներ, մենք կտեսնենք, որ ունենք ազատ ու առաջադիմական մտածողությամբ շատ դասախոսներ և ուսանողներ։ Եվ կարձանագրենք, թե ինչքան արդյունավետ է դառնում բուհական միջավայրը։

Երբ կստեղծենք մշակույթի աջակցման նոր մեխանիզմներ և կհրաժարվենք մշնախի միջնադարյան մոդելից, մենք կտեսնենք՝ ինչքան տաղանդավոր սերունդ ունենք, ինչքան արժեքավոր գործեր են ստեղծվում, ու ինչքան հեշտ ենք ժողովրդին համերգասրահներ և դահլիճներ տանում։ Միայն այդ դեպքում մշակույթի գործիչներն իրենց հաջողության բանալին չեն տեսնի առաջին տիկնոջը քծնելու և ամուսնու հրաժարականի հաջորդ երեկոյան դա ուրանալու մեջ։

Եվ այսպես՝ բոլոր բոլոր ոլորտներում, համայնքներում, գյուղերում, քաղաքներում։ Կարևորը խնդիրը դնելն է. լուծման տարբերակները միշտ գտնվում են։

Վահե Հովհաննիսյան

«Այլընտրանքային նախագծեր խումբ»

Հետևեք մեզ Telegram-ում
website by Sargssyan