Այսօր՝ 29 մարտի 2024թ., 00:00
Նյարդաբանները ուղեղում մի մեխանիզմ են հայտնաբերել, որը վերահսկում է երաժշտության տակ պարելու ցանկությունը ԱՄՆ առաջին տիկինը երեխաների համար գիրք է գրել իր կատվի մասին Եվրոպայում 11-ից 15 տարեկան գրեթե յուրաքանչյուր վեցերորդ երեխան կիբերհարձակման է ենթարկվում ԱՄՆ-ն 2024 թ. 228 մլն դոլար է հատկացրել Բալթյան երկրներին պաշտպանության համար Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Ապացույցներ են ձեռք բերվել, որ «Կրոկուս Սիթի Հոլ»-ի ահաբեկիչները կապ ունեն ուկրաինացի ազգայնականների հետ. ՌԴ Քննչական կոմիտե Կոռուպցիան այսօր իր սարդոստայնով տարածված է ամեն տեղ Երևանում թալանել են հայտնի «Զիգզագ» խանութը. հափշտակել են 5 մլն 500 հազար դրամի բջջային հեռախոս Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Հայաստանն աշխարհի աչքի առաջ վերածվում է Արևմուտքի վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի. Զախարովա ԼՂՀ-ն «լուծարելու» փաստաթուղթն անօրինական էր, բայց դա հայրենակիցներին փրկելու միակ միջոցն էր․ Շահրամանյան Մանիպուլյացիա․ Կառավարությունը հարկատուների գումարները տվեց «Վեոլիա Ջուր»-ին, որ հարկատուների համար ջուրը չթանկանա Մեծ Պահք. Ավագ հինգշաբթի. Արարիչը ստեղծեց ձկներին ու թռչուններին ՀՀ-ն 300 հազար դոլարի օգնություն կտրամադրի Ճապոնիային երկրաշարժից տուժածների հումանիտար կարիքների բավարարման համար Հայկ Մարությանը կուսակցություն է հիմնում Արցախը երբևէ Հայաստանի համար վտանգ չի եղել, դա մանիպուլյացիա է իշխանությունը պահելու համար. Արցախի ԱԺ պատգամավորը՝ Փաշինյանի հայտարարության մասին Ցելոֆանե տոպրակները չհանվեցին, այլ թանկացան. Նիկոլ Փաշինյանը խաբել է. մաս 190 ՔՊ-ականներն այլեւս առաջվանը չեն. նրանց սիրտը վախ է ընկել 92 մլն եվրո․ կառավարությունը դարձյալ վարկ է վերցնում Որքան են վճարել Հրաչուհի Ութմազյանին ու Համլետ Առաքելյանին՝ «Օսկար» մրցանակաբաշխությունը մեկնաբանելու համար Տավուշի հարցով իշխանությունը պահեստային տարբերակներ է նախատեսել Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովում քաոս է ՔԿ-ն մտել է դատարան և Մանվել Գրիգորյանի դատավոր դստերը օգնականի վերաբերյալ հարցեր է տվել Սեփական կամքով որոշել է հանձնել Տավուշի բնակավայրերը ՆԳ նախարարը քաղաքական լուրջ վրիպում է թույլ տվել Գուրգեն Արսենյանը ՔՊ-ից նեղացած է 15-օրյա ժամկետում տուգանքը վճարելու դեպքում կկիրառվի 30 տոկոսի նվազեցում. ՆԳՆ Զույգերը, որոնք միասին ալկոհոլ են խմում, ավելի երկար են ապրում միասին Ցուցարարները գոմաղբ են թափել ամերիկացի պաշտոնյաների տների մոտ Պեսկովը պատմել է «Крокус»-ում տեղի ունեցած ահաբեկչությունից հետո Պուտինի անցկացրած անքուն գիշերվա մասին «Լյուկի կափարիչ» փոխելը՝ լուրի թեմա․ Քաղաքացիները ծաղրում են թաղապետարանին Արթուր Աբրահամ․ Պապա ջան, ես քեզ միշտ կկարոտեմ, կհանդիպենք մյուս կյանքում Պատվավոր հյուպատոսների տրանսպորտային միջոցներին հատկացվելու են «H» տառը պարունակող կարմիր հիմնագույնի համարանիշեր Օրվա խորհուրդ Փաշինյանը զարմացել է, որ ժողովուրդն այսքան տարի իրենց հանդուրժում է. «Հրապարակ» Սրանք անցան պլան Բ-ին. Գառնիկ Դանիելյան ՀՀ-ԵՄ-ԱՄՆ հանդիպումը որևէ երրորդ կողմի դեմ ուղղված չէ և չէր էլ կարող լինել. ՀՀ ԱԳՆ-ն՝ Ադրբեջանի հայտարարություններին «Ամիօ բանկ»-ը վերաբրենդավորումից հետո լծվել է ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց հարկադիր սնանկացման գործընթացին Օրենքի խախտմամբ աշխատանքից ազատվածներին նախարարությունները 436 մլն դրամ հարկադիր պարապուրդի գումար են վճարել Վարդենյաց լեռնանցքը փակ է կցորդիչով բեռնատարների համար, դժվարանցանելի՝ մյուս տեսակի տրանսպորտային միջոցների Ոսկերչության ոլորտի կասկածելի աճը շարունակում է «բարձր տնտեսական աճ» ապահովել Զախարովան՝ Ուկրաինային ադրբեջանական զենք մատակարարելու մասին՝ նման տեղեկությունները մանրակրկիտ ստուգվում են Իշխանությունների՝ ամեն ինչ օպտիմալացնելու ու կրճատելու սեւեռումը հասել է Դիլիջան Տարածքներ զիջելը դե ֆակտո տարածքային փոփոխությունների է հանգեցնում․ Գևորգ Դանիելյան Մահացել է Արարատ Զուրաբյանի դուստրը Ինչու չի կազմակերպվել Վրաստանի վարչապետի հանդիպումը Կաթողիկոսի հետ Նախկին ԱԱԾ-ականները՝ Զվարթնոցից ռուս սահմանապահներին հանելու մասին «Ճակատագրական չաթը». ինչո՞ւ են հրաժարական տվել 4 դատավորները Թալիբները նախատեսում են քարկոծելով մահապատժի ենթարկել կանանց դավաճանության համար Հետազոտողները վերծանել են ացտեկների տեքստերը, որոնք պատմում են մայրաքաղաքի հիմնադրման և իսպանացիների ներխուժման մասին Գիտնականները արհեստական բանականության կիրառմամբ բարելավել են գարեջրի համը Իտալական լճում «առաջադեմ տեխնոլոգիաներով» կառուցված հնագույն նավակներ են հայտնաբերվել Մենք «Զանգեզուրի միջանցք» տերմինը չենք օգտագործում, այլ` երթուղի, որը Ադրբեջանի արևմտյան շրջանները ՀՀ-ի Սյունիքի մարզով կապում է Նախիջևանի հետ․ Զախարովա Թիվ 130 դպրոցի՝ յուրացումների մեջ մեղադրվող տնօրենն ազատվեց աշխատանքից 29-ամյա երիտասարդը կալանավորվել է դանակով համաքաղաքացու սպանության փորձի և վերջինիս փեսային մարմնական վնասվածքներ հասցնելու մեղադրանքով Փնտրելու կարիք չկա, այդ մարդիկ Տավուշում սպասում են ձեզ. Գառնիկ Դանիելյանը՝ Ալեն Սիմոնյանին 153 մլն ռուբլի. ՌԴ-ում բանկի փոխնախագահին թալանել են սեփական բանկում Ոստիկանության պաշտոնատար անձ կաշառք է ստացել ապօրինի հատված փայտանյութի տեղափոխման դիմաց Crocus City Hall-ը գրավադրվել է Գազպրոմբանկում Ծեծկռտուք Արարատի մարզում՝ համայնքապետարանի աշխատակիցների մասնակցությամբ Crocus City Hall-ը՝ ահաբեկչությունից հետո Ես ավելի լավ ֆուտբոլ եմ խաղում, քան մեր հավաքականը. Նիկոլ Փաշինյանը խաբել է. մաս 189 Ժխտողականներ Էրդողանն ու Նեթանյահուն ամոթաբար շահարկում են ցեղասպանություն եզրույթը՝ միմյանց մեղադրելու համար․ Սասունյան Ալիևը Փաշինյանին հանդիմանել է Վարդան Օսկանյանը արցախցիների հետվերադարձի վերաբերյալ բանակցություններ է վարում Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում Արևմուտքը Փաշինյանին զգուշացնում է Կարևորը արդյունքն է, իսկ այն բացասական է. Պետրակով 2 հարկի վերանորոգման համար ծախսվել է 55 մլն դրամ, իսկ ճանապարհների վրա՝ 0 Հնագետները պատմական բնահողի նմուշներում առաջին անգամ միկրոպլաստիկ են հայտնաբերել ԱԱԾ մեկուսարանը կփակվի, նոր ՔԿՀ է ստեղծվում Ավելի ու ավելի ենք մոտենում այն կետին, որտեղ կործանարար քաոսն անխուսափելի է․․․ Մհեր Մելքոնյան Մահացել է Արթուր Աբրահամի հայրը Ներքին խմբում գրված հայհոյանքները հավանելու դնելու համար դատավորը հեռացավ համակարգից Կտրականապես դեմ ենք Կոնսերվատորիան այլ ԲՈւՀ-ի հետ միավորելուն. ԿԳՄՍՆ-ին դիմում է փոխանցվել «Զանգեր»-ի մոտակայքում ձյան և մերկասառույցի պատճառով բեռնատարներ էին արգելափակվել, օգնության են հասել փրկարարները Crocus City Hall-ում տեղի ունեցած ահաբեկչության գործով ձերբակալվածների ցուցմունքները հաստատել են ուկրաինական հետքը Թուրքական լրատվամիջոցները մանրամասներ են հայտնել «Crocus»-ի ահաբեկչության մեջ մեղադրվողների՝ Ստամբուլում գտնվելու մասին Արդյոք Գուրգեն Արսենյանը վայր կդնի մանդատը Լեմկինի ինստիտուտը հանրությանը կոչ է արել համոզել Ալիևի ռեժիմին ազատ արձակել հայ ռազմագերիներին
Հարցում

Քարին Տակի անկումը

Hetq.am -ը  «Հետաքննություն» խորագրում ներկայացրել է Քարին տակի անկումը: Նոյեմբերի 4-ին՝ ժամը 17:00-ի մոտակայքում, ադրբեջանական զորքը նոր գրոհ է սկսում Քարին Տակ գյուղի հյուսիս–արևմտյան ուղղությամբ: Քարին Տակում մնացել էր 3 գյուղացի՝ Բաղդասար Բաղդասարյանը, Արմեն Պողոսյանը և Սեյրանը, նրանց 3 ընկերը՝ Մուշեղը, Արտյոմը և Ստեփանը, և «Եղնիկների» մոտ 50 հոգանոց վաշտը: Գյուղում մնալն արդեն վտանգավոր էր։ Քարին Տակում մնացած գյուղացիները զինվորների հետ որոշում են դուրս գալ գյուղից:

Մարտերը գյուղում

Քարինտակցիների ջոկատը սեպտեմբերի 29-ից Հադրութի շրջանում էր: Հադրութից ջոկատը Քարին Տակ է տեղափոխվել հոկտեմբերի 23-ին: Հոկտեմբերի 27-ին թշնամին արդեն Քարին Տակից ուղիղ գծով 4.5 կմ հեռավորության վրա գտնվող Սղնախ գյուղի մերձակայքում էր:

Հոկտեմբերի 28-ին Շուշիում հրամանատարական կետում կայացած խորհրդակցությանը մասնակցել են նաև Քարին Տակ համայնքի ղեկավար Մխիթար Առուշանյանը և գյուղի պաշտպանական ուժերի հրամանատար Արթուր Առաքելյանը։ Այդտեղ է եղել նաև ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար Սեյրան Օհանյանը: Որոշվել է, որ Սղնախ և Քարին Տակ գյուղերի մեջտեղում գտնվող Չախմախ կոչվող տեղամասում գտնվող զինվորականների հետ գյուղացիները պետք է կազմակերպեն պաշտպանությունը։

Խորհրդակցությունից հետո Առուշանյանն ու Առաքելյանը վերադարձել են գյուղ, ապա՝ գնացել Չախմախ տեղամաս, որպեսզի որոշեն նոր դիրքերի տեղակայման վայրը: Տեղ հասնելուն պես հրետակոծություն է սկսվել: Խրամատում զոհվել են Մխիթար Առուշանյանը, Արթուր Առաքելյանը և նրա որդին՝ Կամո Առաքելյանը։

Ձևավորվել էր պաշտպանական 2 գիծ: Առաջնագծում ՄՈԲ-ը և Զինված ուժերի ստորաբաժանումն էին: Իսկ պաշտպանական 2-րդ գծում գյուղացիներից կազմված ջոկատն էր: Առաջնագիծը գտնվում էր Սղնախ և Քարին Տակ գյուղերի արանքում՝ Չախմախ կոչվող տեղամասում: Երկրորդ գծի ջոկատը պետք է մնար գյուղում, որ եթե թշնամուն հաջողվեր շրջանցել պաշտպանական առաջին գիծը, գյուղացիները դիմավորեին նրանց:

«Թուրքերը մի քանի անգամ առաջնագծի վրա հարձակվել են, հետ ենք մղել: Նոյեմբերի 2-ին հայկական կողմը նախատեսում էր հրետակոծություն իրականացնել, և որպեսզի մենք էլ չտուժեինք, առաջնագծում գտնվող մոտ 300 հոգանոց զորամիավորման (զինուժ և ՄՈԲ) հետ գյուղից դուրս գալու հրաման ենք ստացել: Ճանապարհն էլ էինք անցել, որովհետև սպասում էինք, որ մերոնք պիտի լավ ռմբակոծեն, բայց համարյա ոչ մի բան էլ չարեցին։ Հետո սպասում էինք, որ մեզ ասեն՝ հետ դառեք, չասացին, մենք ինքներս հետ եկանք գյուղ, գյուղացիներին էլ կանչեցինք, զորքն էլ հետ եկավ»,– պատմում է Բաղդասար Բաղդասարյանը։ Նոյեմբերի 3-ին ողջ օրը գյուղը հրետակոծվում էր: 

Նոյեմբերի 3-ի լույս 4-ի գիշերը թշնամուն արդեն հաջողվել էր մոտենալ Քարին Տակի ծայրամասերին: Գյուղը հրետակոծվում էր տարբեր կողմերից: Նոյեմբերի 4-ի առավոտյան թշնամին հարձակում է նախաձեռնում գյուղի ներքևից՝ Սղնախ- Քարին Տակ ճանապարհի՝ գյուղ մտնող հատվածից: Այդտեղ գյուղի ջոկատի տղաներն էին գիծը պաշտպանում: Առաջին գրոհը հետ են մղում: Թշնամին չի կարողանում մտնել գյուղ, հետ է քաշվում, սկսում է նորից հրետակոծել:

Քարին Տակի անկման օրը

«Նոյեմբերի 4-ին՝ կեսօրից հետո, աջ թևի (հյուսիս–արևմտյան) դիմացը պահող զորքն էլ նահանջեց՝ մոտ 250 հոգանոց, ՄՈԲ-ն էլ: Հրամանատարին հարցրի՝ ինչի՞ եք հելել, ասեց՝ հրաման ենք ստացել, պիտի դուրս գանք գյուղից: Գնդապետ Արմեն Բարխուդարյանն է հրաման տվել, որ էդ 250 հոգանոց ՄՈԲ-ը դուրս գա: Վերջին զորքն էր՝ մեզնից բացի: Մի 2 ժամ էդ տղաներին մոտս պահեցի, ձգձգեցի, որ դուրս չգան, չստացվեց: Էդ գնդապետը զանգեց, ասաց՝ ինչի՞ չես թողնում դուրս գան, սկզբից վախեցրի, որ չեմ թողնելու դուրս գան, բացատրեցի, որ պիտի մնան ստեղ, չստացվեց: Գնդապետն ասեց՝ թող իրանք դուրս գան, ես ձեզ օգնություն ուղարկելու եմ, մինչև էսօր ուղարկում ա: Առաջնագիծն արդեն միակողմանի էր դարձել, ձախ թևը մնացել էր բաց (հյուսիս–արևելյան հատվածը), հենց էդ ձախ թևով էլ հարձակվեցին գյուղի վրա, արդեն մտել էին մեր գյուղի տարածք»,- վերհիշում է Բաղդասար Բաղդասարյանը:

Նոյեմբերի 4-ին՝ կեսօրին, գյուղից հանվել են պաշտպանական ուժերը (ՄՈԲ-ը)՝ մոտ 250 հոգի: Դրանք տեղակայված էին Սղնախ գյուղից դեպի Քարին Տակ գնացող ճանապարհի աջ կողմի (արևելյան) բարձունքներում: Զորքը դուրս բերելուց հետո գյուղում մնացել է մոտ 50 հոգի` գյուղի ջոկատը և «Եղնիկներից» բերված վաշտի մի մասը: Նրանք հրաժարվել էին զորքի հետ նահանջել: Գյուղացիները հետ են քաշվել գյուղի հարավ–արևելյան (նախկին մետաքսի ֆաբրիկայի մերձակայք) մասից՝ տեղափոխվել են հյուսիս-արևմուտք (գյուղի նոր թաղամասի կողմում): Գնդապետ Արմեն Բարխուդարյանի հրամանով ՄՈԲ-ի ստորաբաժանումը դուրս է եկել գյուղից: Նա Քարին Տակի ջոկատի տղաներին ասել է, թե գյուղից դուրս գալու հրաման են ստացել, հետո իրենց օգնություն կուղարկեն: Մեր բազմաթիվ փորձերը՝ գնդապետ Արմեն Բարխուդարյանից պարզաբանումներ ստանալու, ապարդյուն անցան։ Նա հեռախոսազանգերին եւ հաղորդագրություններին չի պատասխանում:

Գյուղի ջոկատի մի մասը զորքի հետ նույնպես դուրս է եկել գյուղից: Ժամը 17:00-ի մոտակայքում ադրբեջանցիները հարձակում են նախաձեռնել պաշտպանական աջ թևի վրա: Մարտը շարունակվել է, սկսել է մթնել, թշնամին դանդաղ փորձել է օղակի մեջ վերցնել տղաների դիրքը, խոստացված օգնությունը չի եկել: Արմենը, Բաղդասարն ու Սեյրանն իրենց 3 ընկերների՝ Մուշեղի, Արտյոմի և Ստեփանի հետ, որոնք մինչ Քարին Տակ գալը Սարուշենում էին, «Եղնիկների» վաշտից մնացած զինվորների հետ մնացել են մենակ:

Քարինտակցիները սկսել են քննարկել՝ ինչ անել. կամ պետք է կռվեին, մինչև բոլորը զոհվեին, որովհետև թշնամին օգտագործում էր բոլոր տեսակի զինատեսակները, կամ պետք է նահանջեին: Գրեթե բոլորը մինչև վերջ կռվելու կողմնակից էին, այսինքն՝ զոհվելու: Բաղդասարը, որն ամենատարեցն էր և գյուղի ջոկատի հրամանատարի՝ Արթուր Առաքելյանի զոհվելուց հետո ինքն էր ղեկավարում ջոկատը, մի կողմ է քաշում գյուղացիներին եւ ասում. «Տղե՛րք, մենք չենք կարող այս տասնութ տարեկաններին թողնենք՝ այստեղ զոհվեն: Մենք, հա, զոհվենք, բայց էս երեխաներին ո՞նց թողնենք՝ էստեղ մնան»: Բոլորը լուռ էին, նրանք արդեն այդ զինվորների հետ ժամեր շարունակ մարտի մեջ էին ու գիտեին, որ նրանցից ոչ ոք չի նահանջի: Բաղդասարի հետ Արմենն ու Սեյրանը չեն համաձայնել, Բաղդասարին խնդրել են այնպես անել, որ վերջին ջոկատը գյուղից դուրս չգա: Բաղդասարն ասել է, որ իրենց ուժերն արդեն քիչ են թշնամուն կանգնեցնելու համար, և շուտով թշնամին շրջապատելու է իրենց, իսկ իրենք այդքան զինամթերք էլ չունեն, մարտը երկար չեն կարող շարունակել։

«Բաղդասարի աչքերը ջրակալեցին, ասաց՝ խնդրում եմ, բեր էս տղերքին հանենք ստեղից, ես իմ կյանքն ապրել եմ, բա էս տղե՞րքը, ախպոր պես, արի էս տղերքին հանենք ստեղից, ես ասում էի՝ մեր գյուղ կյանքում թուրք չի մտել, ո՞նց թողնենք»,- պատմում է Արմենը։

Որոշել են նահանջել դեպի Շուշի: Ժամը 21-ին հասել են Շուշիի մուտքի մոտ: «Եղնիկներից» եկած վաշտը մնացել է այդտեղ, իրենք իջել են Ստեփանակերտ: Գիշերը մնացել են «Արմենիա» հյուրանոցում: Զրույցի ընթացքում Արմենն ասաց՝ գյուղը հանձնեցինք, գիշերը մնացինք «Արմենիա» հյուրանոցում, առավոտյան 57 հազար դրամ ուզեցին երեք հոգու համար:

Առավոտյան հյուրանոցի սրահում պատահաբար հանդիպել են փոխվարչապետ Տիգրան Ավինյանին։ Արմենի ընկերներից մեկը՝ Մուշեղը, որ պատերազմին մասնակցելու համար Մոսկվայից էր եկել, վիճաբանության է բռնվել Տիգրան Ավինյանի հետ, Ավինյանն ասել է, թե Քարին Տակը հայկական վերահսկողության տակ է։ «Տիգրան Ավինյանին ես չէի էլ ճանաչում, Մուշեղն ասեց՝ փոխվարչապետն է, ասեց՝ տեսեք՝ ինչ է ասում, ասում է Քարին Տակը մերոնց ձեռքին է, ես ասում եմ՝ չգիտեմ՝ մերոնց ասելով դու ում նկատի ունես, բայց գիշերը վերջինը մենք ենք Քարին Տակից դուրս եկել, որովհետև զորք չկար ու մենակ էինք, ո՞նց ես ասում՝ Քարին Տակը մերոնց ձեռքին է»,- պատմում է Արմենը։

Նոյեմբերի 5-ի երեկոյան Արմեն Պողոսյանը Սեյրանի ու մի քանի տղաների, փոխվարչապետ Տիգրան Ավինյանի գրասենյակի ղեկավար Վարագ Սիսեռյանի հետ գնացել են Շուշիի վերևից դիտարկել ժայռի տակ գտնվող Քարին Տակի անցուդարձը: Վարագը մի քանի ժամ նրանց հետ կռվել է հակառակորդի դեմ, հետո ասել է, որ պետք է գնա հանդիպման, որից հետո կգա և նորից կմիանա Արմենենց։ Սեյրանն ասում է, որ Վարագը Շուշիի քաղաքապետարան էր գնացել, հետո զանգահարել է տղաներին ու ասել, որ չի կարող վերադառնալ, քանի որ Շուշիում մարտեր են սկսվել։ Արմենի խոսքով՝ գյուղում մոտ 40 ադրբեջանցի էր շրջում։ Մոտ 2 ժամ բարձունքից գնդացրով կրակել են նրանց ուղղությամբ։ Երբ արդեն մութն ընկել է, մառախուղը ծածկել է գյուղը, տեսանելիությունը վատացել է։ Գյուղից Շուշի բարձրացող ժայռի վրայի արահետի տարբեր հատվածներում նրանք թակարդներ են տեղադրել, հետ եկել, դիրքավորվել: Ժամանակ առ ժամանակ առաջ են եկել, կրակել արահետի ուղղությամբ: Ցերեկը ժայռի վրա՝ տարբեր հատվածներում, դիրքավորված զինվորներ են եղել: Արմենը նրանց դիրքերի ուղղությամբ գնացել է, տեսել, որ դրանցում մարդ չկա: Ձայն է տվել, գոռացել, ոչ մի արձագանք: Այդ տարածքում ոչ ոք չի եղել, մնացել են 5 հոգով։ Ժայռի վրայից տեսել են, որ ճանապարհով ադրբեջանական 4 մեքենայից կազմված ավտոշարասյունը գնում է դեպի Շուշի։ Արմենը սկսել է մեքենաների ուղղությամբ անկանոն կրակոցներ արձակել՝ նրանց շեղելու համար։ Տղաները նրան ասել են, որ իրենց մենակ են թողել։ Արմենը չի հավատացել։ Տղաներն առաջարկել են լքել բարձունքը, քանի որ նորմալ զենք չեն ունեցել, զինամթերքն էլ վերջանում էր: Մառախուղը փակել է գյուղի տեսանելիությունը։ Տղաները ռադիոկապ էլ չեն ունեցել։ Նրանցից մեկն Արմենին ասել է, որ հեռախոսով խոսել է ընկերոջ հետ, իրեն տեղեկացրել են, որ Շուշիում մարտեր են սկսվել։ Արմեն և 4 տղա իջել են բարձունքից, շարժվել դեպի Շուշի: Մութ է եղել, տարբեր տեղերից լսվել են կրակոցների ձայներ, սակայն պարզ չի եղել, թե ովքեր են կրակողները: Որոշել են Շուշին շրջանցելով՝ իջնել դեպի Ստեփանակերտ, այնտեղ պարզել՝ ի՞նչ է կատարվում Շուշիում: Կեսգիշերին հասել են Ստեփանակերտ, գիշերել հյուրանոցում՝ նորից վճարելով: Նոյեմբերի 6-ի առավոտյան շարժվել են դեպի Շուշի։ Շուշիի մուտքի բենզալցակայանի մոտ տեսել են, որ հայկական զորքն իջնում է Շուշիից: Սկզբում չեն հասկացել, թե ինչ է կատարվում։

«Մեծ թվով զինվորներ իջնում էին ճանապարհով, քիչ վերեւում կրակոցներ էին։ Էնպիսի տպավորություն էր, որ մարդկանց դիտավորյալ բերել են էդտեղ կոտորելու, ոչ մի օպերացիա կազմակերպված չէր։ Մենք մի քիչ էլ առաջ ենք գնում, այնտեղ մարտ էր, մենք էլ 5 հոգով կռվի ենք բռնվում»,- պատմում է Արմենը։

Զինվորներից մեկը կռվի ընթացքում վիրավորվել է, տղան Արմենին խնդրել է դուրս բերել իրեն այդտեղից։ Արմենը մտածել է՝ ինչ գնով էլ լինի, այդ զինվորին դուրս պետք է բերի։ Շտապօգնության 4 մեքենա է եկել, բայց տեղ չի հասել։ Ադրբեջանցի դիպուկահարը խոցել է շտապօգնության 5-րդ մեքենան։ Բարեբախտաբար, ոչ ոք չի տուժել։ Արմենը վիրավոր զինվորին փորձել է տեղավորել մեքենայի մեջ, այդ ընթացքում թշնամին հրթիռակոծել է։ Արմենը ոտքի շրջանում տաքություն է զգացել, սկզբում թվացել է, թե ոտքն ինչ-որ տեղի է հարվածել, բայց հետո զգացել է, որ վիրավորվել է։ Հրթիռակոծության ժամանակ շտապօգնության մեքենան շարքից դուրս է եկել։ Մուշեղը՝ Արմենի ընկերը, շալակել է վիրավոր զինվորին, հանել կռվի դաշտից, ապա վերադարձել Արմենի մոտ։ Արմենն այդ ժամանակ ոտքից 2-րդ անգամ է վիրավորվել։ Հեռախոսով կապվել է ընկերների հետ ու տեղեկացրել, որ վիրավորվել է։ «Ինձ քարշ տալով՝ հասնում եմ տղաների մոտ, օգնում, գցում են «ՈՒԱԶ»-ի մեջ, տանում են հիվանդանոց»,- պատմում է Արմենը։ Ստեփանակերտի հիվանդանոցում Արմենն իմանում է, որ ադրբեջանցիները Շուշիում են։

Տիգրան Շահբազյանը ՄՈԲ-ի կազմում հոկտեմբերի 17-ից մասնակցել է ռազմական գործողություներին։ Սկզբում Ասկերանի շրջանի Խաչմաչ գյուղում է եղել, ապա՝ Հադրութի շրջանի Մոխրենես գյուղում։ Հադրութից նահանջելուց հետո Ասկերանում ձևավորված հատուկ գնդի 150-200 հոգանոց կազմով տեղափոխվել են Քարին Տակ գյուղի անտառներ։ Հոկտեմբերի 31-ից մինչև նոյեմբերի 4-ը Տիգրան Շահբազյանն իր զինակից ընկերների հետ Քարին Տակի մատույցներում է եղել, նույն դիրքում։

Տիգրանի պատմելով՝ նոյեմբերի 4-ին՝ լույսը չբացված, մոտավորապես ժամը 3։30-ին, ուժեղ հրետակոծություն է սկսվել, ամեն կողմից ինքնաձիգի ձայն է լսվել, հետևում Սղնախն է եղել, ու նրանք սպասել են, որ ադրբեջանական զորքը պիտի Սղնախից գա: Նոյեմբերի 4-ի լուսաբացին կրակոցները շատ մոտ են լսվել։ ՄՈԲ-ի տղաները նահանջի հրաման են ստացել ու իջել են դեպի Կարկառ գետը։ Գումարտակը տարբեր կողմերից հավաքվել է գետի մոտ, բարձրացել Քարին Տակ, գյուղի խրամատներում դիրքավորվել, ադրբեջանցիներն էլ գնացել են այն վայրը, որտեղ Տիգրանենց գումարտակն է եղել հոկտեմբերի 31-ից։ Տիգրանենց զորքը գյուղում մնացել է մինչև նոյեմբերի 4-ի ժամը 15:00-ն։

Քարին Տակից մի քանի հոգու հոկտեմբերի 24-ին հանդիպեցինք Քաշաթաղի հրետանային մարտկոցում։

Աշխարհազորի կազմում Քարին Տակ գյուղի տղամարդկանցից 25-ը պատերազմին մասնակցել է տարբեր ուղղություններում։ Պատերազմին մասնակցած քարինտակցի ոստիկանների, Արտակարգ իրավիճակների ծառայության աշխատակիցների և ժամկետային զինծառայողների թիվը 64 է։

Քարին Տակ գյուղի մարտերի, ռազմական գործողությունների վերաբերյալ հատվածներն առաջիկայում կարող են թարմացվել։ Մարտերին մասնակցած անձինք կարող են կապ հաստատել «Հետք»-ի խմբագրության հետ։

Զոհերը

Քարին Տակ գյուղը պատերազմի ժամանակ 7 զոհ է տվել։ Գյուղի պաշտպանական մարտերում զոհվել է համայնքի ղեկավար Մխիթար Առուշանյանը, գյուղի ջոկատի հրամանատար Արթուր Առաքելյանը և նրա որդին՝ Կամո Առաքելյանը։ Մարտունիում մարտերի ժամանակ զոհվել է Քարին Տակի դպրոցի տնօրենի որդին՝ Ալեքսեյ Հովհաննիսյանը։ Մարտունիում են զոհվել նաև Գերասիմ Հովհաննիսյանը և Արսեն Ավանեսյանը։ Քարինտակցի փոխգնդապետ Մխիթար Հովհաննիսյանն էլ զոհվել է Ջրականում (Ջաբրայիլ), իսկ հետախուզական գումարտակի հրամանատար, փոխգնդապետ Լեռնիկ Վարդանյանից մինչ օրս ընտանիքը լուր չունի:

Լեռնիկ Վարդանյանի անունը հրապարակվել է պատերազմում զոհվածների առաջին ցանկում, սակայն մինչ օրս հարազատները հույս ունեն, որ Վարդանյանը չի զոհվել, այլ գերեվարվել է։ 1978 թ.-ին ծնված Լեռնիկ Վարդանյանը կոչումով փոխգնդապետ էր, պատերազմից օրեր առաջ էր գումարտակի հրամանատար նշանակվել։ Լեռնիկ Վարդանյանի մանկության ընկեր Քաջիկ Գասպարյանն է վերջին անգամ հեռախոսով խոսել Լեռնիկի հետ։ Սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան Քաջիկը զանգահարել է ընկերոջը՝ իմանալու, թե ինչպես է նա։ Լեռնիկն ընդամենը մեկ բառ է ասել՝ սկսվել է։ Գիշերը փորձել է նորից խոսել ընկերոջ հետ, սակայն հեռախոսազանգերն անպատասխան են մնացել։ Վերջին զանգից մեկ րոպե չանցած՝ Լեռնիկն է զանգահարել Քաջիկին։

«Ուրախացած վերցնում եմ, ասում եմ՝ ի՞նչ կա, եղբայր, ո՞նց ես։ Ասում է՝ ո՞վ է։ Ասում եմ՝ Քաջիկն է, Լեռնիկ, ո՞նց՝ ով է։ Ասեց՝ լավ չեմ, ախպեր ջան, ատբոյ տուր։ Էլ, ճիշտն ասած, չեմ հարցրել՝ ո՞նց ես, որտեղի՞դ է կպել։ Ինքը չէր սիրում երկար խոսել։ Ու մինչ այսօր ոչ մի լուր, տեղեկություն չկա Լեռնիկից»,- զրույցը վերհիշեց Քաջիկ Գասպարյանը։

Լեռնիկ Վարդանյանի ծնողներին հանդիպեցինք Ստեփանակերտում։ Հայրը՝ Արեգ Վարդանյանը, ասաց, որ որևէ տեղեկություն չունեն որդուց։ Միայն իմացել են, որ զինծառայողների՝ մարտադաշտից հայտնաբերված անճանաչելի աճյուններն ու մասունքները փորձաքննության են ենթարկել։ Հարազատներին ասել են, որ համընկնում կա Լեռնիկի հարազատների հետազոտությունների և հայտնաբերված մասունքների միջեւ։ Սակայն Լեռնիկի հարազատները ԴՆԹ փորձաքննության արդյունքներին չեն վստահում, ցանկացել են արտերկրում նույն փորձաքննությունն անցնել։ Գործընթացից դեռ լուր չկա։

Պատերազմի սկզբից քարինտակցիների մի մասը Հադրութում էր: Սեպտեմբերի 29-ին Արսեն Ավանեսյանը գյուղի այլ կամավորների հետ գնացել է Հադրութ, որտեղ էլ հոկտեմբերի 3-ին զոհվել է: Պատերազմի ժամանակ Հադրութում՝ Արսեն Ավանեսյանի զբաղեցրած դիրքում, վիրավորներ են եղել, որոնց հանելիս խնդրել են՝ մի քանի հոգի գնան օգնության: Խրամուղով վիրավորների մոտ գնալիս արկը պայթել է Արսենի դիմաց: Երբ մյուսները հասել են օգնության, մարմինն արդեն այրվելիս է եղել։ «Հետք»-ի հետ զրույցում Բաղդասար Բաղդասարյանը պատմեց, որ թղթի վրա գրել է Արսեն Ավանեսյանի անուն, ազգանունը, դրել մարմնի վրա և խնդրել, որ մարմինները տեղափոխող անձինք թուղթը չկորցնեն:

«Դուխով տղա էր, կատակասեր, ոչ մի բանից չէր վախենում: Թշնամին որ կողմից գալիս էր, էդ ուղղությամբ օգնության էր հասնում»,- նշում է համագյուղացին: Արսեն Ավանեսյանին Քարին Տակում էին հուղարկավորել, վերջերս, խաղաղապահների հետ բանակցության արդյունքում, մարմինը կարողացել են հանել գյուղի գերեզմանատնից և վերահուղարկավորել Եռաբլուրում: Արսեն Ավանեսյանը ծնվել էր 1967 թվականին: Ամուսնացած էր, ուներ դուստր և որդի: Նա նաև Արցախյան առաջին պատերազմի մասնակից էր: Առաջին պատերազմից հետո Արսենը որոշ ժամանակ բնակվել է Ասկերանում, 2000-ականներին տեղափոխվել է Քարին Տակ, որտեղ ապրում էր մոր՝ Արմենուհի Ավանեսյանի հետ:

Քարին Տակը մեկ քաղաքացիական զոհ է ունեցել։ Երբ գյուղացիները հարկադրաբար դուրս են եկել գյուղից, գյուղը չի լքել միայն 58-ամյա Ալվարդ Թովմասյանը, որի հետ վերջին անգամ նոյեմբերի 5-ին են հարազատները խոսել հեռախոսով։ Նա 2-րդ խմբի հաշմանդամ էր, մտավոր խնդիրներ ուներ։ Պատերազմից հետո նրան համարել են անհետ կորած, և միայն այս տարվա հունվարի 14-ին են գտել մասնատված մարմինը։

Մանրամասները՝ hetq.am-ում

Հետևեք մեզ Telegram-ում
website by Sargssyan